Afermer xa

Gormer Dzerdzer



Gormerderderwo

'العربية / al-ʿarabīyah
Bahasa Indonesia
Български език
Català
中文 / Zhōngwén
Deutsch
English
Español
Euskara
Ewe
Filipino/Tagalog
Français
Galego
Ελληνικά / Elliniká
हिन्दी / hindī
Italiano
日本語 / Nihongo
Kiswahili
한국어 / Hangugeo
بهاس ملايو / Bahasa Melayu
Português
Română
>తెలుగు /Telugu
ไทย / Thai
Türkçe
اردو / Urdu

                                        

axa bubuwos:

Dodowo

Lifo

Nyatiwo

Amenkuta

Hahia Gbalerviwo

Kperkperdenu Teferwo

MORGBER TATA

Morderder Xorxor tso Nunorlawo gbor

Nunlorla Phil Bartle, PhD

Nugormerderla Victor Tsikpe-Morttey


Amerher Gbalervi

Nugormerderder na dumer nunorlawo kpler domer mergawo, tso vide siwo aternu adogo tso nusernana kormer

Hafi nadzer wo dorworna gormer ler wo kormer tsitsia mer(alo kormer tsiatsiawo mer) la,ahia ber naxor morderder kpler adzorgber na asiderder wo dorworna mer tso nunorlawo kpler nutomerfia siwo ler afima gbor.

Ler amerkplorla derwo fer nugormerserser nu la, kormer nunorlawoe nyer "futor" alo "tsitretsilawo" eye wotsorner doa wodokui dzi ber, yerwoa fia mornu kormervi hiatorwo ber woatsitre der "nku klerla,terter der amerdzi lawo"nu.Mornu sia aternu dzer ler xeaderwoxi,eye wo tsornawo erdzi erdzi aber "amerwodomer dzrerwor nyawo " eye mernyer "asikperkper der kormer dorwornawo nuti o."

Dodosiawo fer dorwor mornuwo(siwo dofer tso Africa) ,fiana gormerserser ber derkaworwor kpler nunorla siawo la, anyer mornu si ader dorworna la fer viderder dzi ler dukor tunyawo kpler dodowo dzi worwor, na hiakamer derderda.

Do nku erdzi ber amerha erver wofer herher arnyer wo tadodzikper (videkporlawo), mernyer (1)ko o, kormer la ker (2) amernunorlawo siwo nyer nuwodzikporlawo ler nuto simer kor la ler.

Wo tadodzikper na kormer sia kormer anyer nuserdodowo to dokuikperkperdernu wornawo mer.Wo tadodzikper na nunorlawo ernyer ber woawor dor kpler susu na dzidzerdzer kpler tadodo der morkporkpor mornuwo, alo norferwo (dukporkplornyawo kpler dordzikporkpor nutinyawo ) tso kormer la nuti, kpler der kormer la ta.Wo tadodzikper tso nunorlawo (dukporkplornyawo kpler dumernyawo),dormerdzikporlawo ("bureaucrats"),kpler morwo nuti dorworna nyala feramergawo("technocrats")ernyer adanu worwor kplerwo ber woatror wofer azorli tso "nunamerlawo" fer azorli zorzormer ayi " nuterfer worwor morfialawo fer azorli mer herna kormer la fer kperkperder amerdokui nuti zorli zorzor mornuwo zaza."

Dorworna sia mernyer dor vi o.

Nernyerber dunyagblorlawo der kormer dorwofer yeyewo fia ber yerwo fer" nunana" (ler kpordernu mer suku yeye alo dordafer yeye tutu na kor la fer zaza ),la erkerma woaternu axor kafukafu eye woakpor mor ber kormer torwo fer akordada ader wodzi ler akordayi. Esiawo ta dunyagblorlawo adi "nunana mornu. " ler wofer dorwornawo mer.

Nernermaker, nernyer ber dorwoferwo dzikporlawo kpler morworwor kpler erzaza dorwor mergawo, woaternu ator asi akor, der wofer wornawo ta aber wofer"nunana" la "erkerma woaternu akpormor ler kakaderdzi mer na dodzidzerdzer kpler ngor yiyi kporkpor, ler dorworfer.Ersiata amersiawo kata, woadii dorworna mornu si mernyer kormertorwo "nyornyor der dokui dorworna. " mornu o.

Wo adanu dodo, anyer nugormerderder alerber woaser ergomer kpler kakaderdzi ber, vider kporkpor ler dorworwor ler" mornu fiafia" dzi wu, dorworwor ler "nunana" mornu.

Nyaterfer lae nyer ber,nernyer ber wo xoeser, eye woder asi ler "nunana" mornu nuti eye wotsor "morfiafia" mornu la, woava kpor vider.Erlaberna kersinornuwo ler kor dersiader si, gaker kersinornu siawo kporkpor kpler wonuti worwor der kormer la fer ngoryiyi morwonu merdzerna vaserder ersimer, morkporkpor kormertorwo si na nunanawo xorxor tso adzorger nunamerlawo gbor.Nernyer ber kor la mer ternu kpor mornu, eye woternu wor dodo, na woawo nutor fer hahia wo gbor kporkpor kpler wonuti worwor,eye wokpor mornu ler nudzikporkpor nusorsrorwo mer la,kersinonuawo kata woadzer nawo eye woaternu awor dodo ler wonuti worwor kpler wozaza herna kormer la fer derder kporkpor.

Nernyer nunorlawo kpler Kormerfia, nuterferworlawo tror der mornuwo fiafia gomer la , totro siwo adzer ler kor la fer dorworworwo mer la aternu azu gormerdokper, siwo mer woaternu akpor nkorxorxor,akordahawo,ngor yiyi kporkpor ler dormer. Enyer wo dorworna ber naderfia ber "nunana" mornu ader nunorlawo kpler kormer fiawo dzi xeyixi kpuie ader ko, "mornu fiafia" fer dorworna gomer, nyer morgber si dzi woator akpor tutuderdzi dzadzer, kpler tsitsi si anyer vider si akplor wo yi ngorgber.

Erkuder alersi aternu ana kakaderdzi kormerfiawo, tso vide kporkpor siwo atso kormer la fer nuserkporkpor mer,erlaberna wo morkporkpor na doworwor ler wodomer,kpler havi lorlor kpler wofer asikperkper der dor dodo kpler erworwor nuti,aleber aternu adu kuxi siwo di ber yerwo axermor na nuserdodo nana ler dokui dor dodo kpler erworwor mornuwo fer gborgbor ler korwo mer.

Der nyamerkorkor nanor wo dorworwor nuti la ahia ber naxor morderder tso kormerfiawo gbor, To obtain clearance or permission from the authorities,ersiaworwor ahia gormerdokper gbaler nonlor, si ator ati wo dorworfer fer dorwo susu kpler mornuwo,mornunana sidada der wo dorwor mornuwo dzi kpler wo kpler kormerfiawo fer asi derder agbaler ter der asi derder asimer na mianoewo herna dorworna fer gormerdzerdzer kpler erdzi yiyi .Ler serdzi worwor mornu la mie dorna agbalervi sia ler Inglis gber mer ber memoranda of understanding,si gormer ler Ewe gber mer anyer gormerdokper gbaler nonlor (MOU),si ker derwomahi anor asiwo. (Ersia kuder wo dorworfer nuser nu ).Ler ersi worwor mer ha nader nugormer na kormerfiawo tso alersi kormer do nuserwo,kpler dokui ka lawo anyer vider nawo ler wofer nutowo mer.

Nernyer wo dorwoga fer kperkpermer kpler dorwor mornu ana morwo la fifia ernyer xeyixi nyuie na Haho nusorsror takperkper worwor workshop atsor wor fer kaka kormerfiawo. for sensitizing authorities.

––»«––

Nernyer ber erwor nunornlor ader nudor tso doworfer sia la dzer agbagba nana nyanya Nunlorla(wo)
eye natsia wo dorworna kpler cec.vcn.bc.ca/cmp/

© Nunlorla fer nutornyernyer dzersi 1967, 1987, 2007 Phil Bartle
Dor Lorlor tata Lourdes Sada
––»«––
Numerdzodzro Susuea: 2012.01.20

 Afermer Xa

 Gormer Dzerdzer