| ......... |
sinulat ni Phil
Bartle
Isinalin ni Maria
Kristine Calpe
|
.
.
|
Ano
ang pagkakatulad ng edad, lahi at kasarian tuwing ginagamit sa paggawa
ng hadlang sa pagkilos ng lipunan at/o saradong pag-iisip?
|
.
| Ang tatlong ito ay nagkakatulad dahil
sa kanilang iteraksyon sa pagitan ng biological at pang kultura (o lipunan),
tulad noon. Magkakaiba tayo sa edad, kasarian, at pisikal na katangian.
Hindi natin mapipili ang ating kapanganakan, halimbawa, hindi mapipili
ang magulang, araw at lugar ng kapanganakan, o ang iba't ibang kombinasyon
ng pagsasama ng egg at sperm cellslswerte sa pagbunot"). Hindi sapat
ang iba't ibang kombinasyon para makagawa ng mga kategoryang biological,
pero tayong mga tao ang nagdadagdag ng kahulugan sa iba't ibang pisikal
na kombinasyon at gumagawa ng kategorya sa lipunan (bsa paniniwalang sila
ay biological. Tingnan sa Lahi
at Biology. |
.
| Lahat ng tatlo ay nasa ugnayang panlabas;
lahat ng tatlo ay hindi pa maaaring maituring na kasali sa kategoryang
biological (kahit na kasarian). Lahat ng tatlo ay ginagamit upang
makabuo ng hadlang sa pagkilos ng lipunan. Lahat ng tatlo ay ginagamit
upang makabuo ng saradong pag-iisip kaya nagkakaroon ng hindi pantay-pantay
na pagtrato sa bawat indibidwal. Tandaan na ang hadlang sa pagkilos
(mga gawain) at saradong pag-iisip (mga kuro-kuro) ay magkaiba, kahit na
mukhang magkatulad, at kailangang malaman mo ang pagkakaiba nila. |
.
| Kapagbumubuo ang mga tao ng grupo
ayon sa kanilang tulad-tulad na katangiang pisikalo(madalas dahil sa kanilang
pagkakalapit ng tirahan at kapanganakan), maaari silang magakaintindihan
o magkaroon ng tulad na natutunan at paniniwala. Maaari itong magpatindi
ng saradong pagiisip ng tao, at lumabas (kahit mali) na sinusuportahan
nito ang maling pagiisip na ang pisikal na kaanyunan ang magsasabi kung
anong katangian ng paguugali mayroon ang isang tao. Kaya nagkakaroon
ng katangian ang tao ayon sa kanilang edad, lahi at kasarian. Ang
pagtrato sa iba't ibang indibidwal dahil sa sila ay nabibilang sa isang
kategorya ay maaaring magdulot ng, halimbawa, pagtanggi sa pagbigay ng
serbisyo, base ito sa ideolohiya ng mga sarado ang isipa (paraan ng pagiisip).
Ang Pagtanggi sa pagbibigay ng trabaho o promosyon dahil sa ganitong kadahilanan
ang hadlang sa pataas na pagkilos (minsan ay pababa). Pagtanggi sa
pagbibigay ng lisensya upang makapagmaneho at pagbibigay ng pahintulot
na bumili ng alak at sigarilyo, ay isang ligal na diskriminsayon. |
.
| Angglass
ceiling ay nagpapatungkol sa hadlang ng pagkilos ng mga kababaihan,
hindi ng lahi at edad. Kahit na mayroong magkakaibang katangiang
pisikal ang mga sanggol, bata, kabataan, at matatanda, walang eksaktong
biological na hangganan ang mga ito. Ang pagpili ng partikular na
edad
para magbigay ng lisensya o magsimulang tumanggap ng pensyon ay ayon sa
pisikal na kakayanan. Ang hindi pagtanggap sa tao sa trabaho (o pwersahang
pagretiro) dahil sa sila ay masyadong bata o matanda, na hindi ayon sa
kanilang kakahayan, ay isang malaking hadlang sa kaunlaran, tulad na rin
ng mga gawaing base sa saradong pagiisip. Ang pagkakaiba sa pananamit,
pagkilos, at pananalita (kahit na sa pagkakaiba ng paggamit ng tono sa
pananalita – gumagamit ang mga lalaki ng
tatlong tono at ang mga babae naman ay lima) ay natututunan, at natutunan
nila sa magkaibang paraan (at nababago pa rin ng mga indibidwal).
Kung ano ang lalaking katangian sa isang kultura ay maaaring katangian
ng babae sa iba pang kultura. Lahi
ay maaaring ibase sa iba't ibang normal na kombinasyong biological pero
walang purong kategorya, maraming naghahalo ng katangian (dahil sa pagpapakasal
ng magkaibang lahi at sa mga ninuno), at marami ang hindi kasali sa normal
na pagtingin sa mga tao. |
| Paalala: Itinatama nito ang mga pagkakamali
sa mga eksaminasyon ng mga mag-aaral. Ang mga nagmamay-ari ng alila
ay hindi nakakakuha ng alipin ng libre, binabayaran nila ang pagkain, pananamit,
tirahan at ang kanilang seguridad sa pagtanda. Maraming mgad ating
alipin ang naghirap pagkatapos alisin ang sistemang ito dahil sa pinaalis
na lang nila ang kanilang mga alipin. Hindi ako sumasang-ayon sa
sinasabing ang lahi, edad, at kasarian ay hindi angkop na aralin sa sosyolohiya.
Hindi din ako sumasang-ayon na biological o sosyolohikal lamang ang mga
ito; sila ang nasa unahan at madalas makita. Ang pagkilos
na pinag-uusapan dito ay ang pagkilos ng lipunan at hindi ng lugar
ang paglilista ng pagkakakilala sa mga paliparan ay hindi pagkilala ng
mga terorista, pero ang pagkilatis ayon sa lahi ng mga taga gitnang silangang
muslim (ang mga nagdiskubre ng Israel at Estados Unidos ay mga terorista
rin). |
––»«––
|
