|
............
|
.
| PAANO.
NA.
ANG.
MGA.
NAKAKATANDA? |
sinulat ni Phil
Bartle
Isinalin ni Maria
Kristine Calpe
|
.
.
| Kung ikaw ay nakaranas na sa iba't
ibang lipunan, madali mong mapapansin na ang mga nakatatanda ay binibigyan
ng mas mataas na respeto kaysa sa lipunan ng mga Canadian. |
.
| Sa halip na magsaya o tutulan ang
bagay na ito, tanungin kung ano ang pagkakaibang panlipunan na maaaring
dahilan sa mga pagkaka-ibang ito? |
.
| Isa lang ba itong tanong
upang mahikayat ang mga kabataan ng makabagong media? |
.
| Karamihan sa mga mas
matatandang tao ay nakakuha na ng sapat na impormasyon, pati na rin katalinuhan. |
.
| Ang kanilang pisikal na hangganan
ay kalimitang mas mababa kaysa sa mga mas bata, at ang kanilang kakayahang
matuto ng mga bagong teknik at teknolohiya ay nahahadlangan. |
.
| (Alaala? Ano
nga ba ang kinain ko kaninang agahan?) |
.
| Marami ka pang pwedeng
maisip na katangian ng mga mas nakakatanda. |
.
| Kung titingnang mabuti ang mga katangian
na maghihiwalay sa matatanda at sa mga mas bata, mas mababa ang kanilang
halaga sa makabagong lipunan at mas mataas naman sa lipunang agrarian at
komunidad ng kalakalan. |
.
| Sa una, ang abilidad na matuto ng
bagong teknolohiya ay mabuti dahil ang pagbabago sa teknolohiya at lipunan
ay mas mabilis. |
.
| Isa pa, ang naipon na karunungan
ay maaari pa ring gamitin dahil sa ang lipunang agrarian at komunidad ng
kalakalan ay mas mabagal magbago. |
.
| Sa panahon ng hunting and gathering,
ang kaalaman kung saan makukuha ang kanilang ikabubuhay ay matatagpuan
sa kalikasan, at ang paraan ng paggawa ng mga bagay - kasama na ang mga
tradisyunal na kagamitang yari sa kamay - ay parehong nagagamit at pinahahalagahan. |
.
| Kahit na sa iba't ibang bayan ngayon
kung saan mayroong mga maliliit na tindahan, maaasahan pa rin ang ating
mga lolo at lola na magbantay nito at gumawa ng iba pang gawaing nakakatulong
sa pagpapatakbo ng tindahan. Pero hindi sa ibang industriya. |
.
| Ang kahalagahan ng mga matatanda,
na magkakaiba kung saan iba ang teknolohiya, ay maaaring isang mahalagang
dahilan sa pagkukumpara ng antas ng respeto. |
.
| Maraming
gemeinschaft
subalit dahil sila ay may sariling batas na sinusunod na nagsasaad na kailangan
nilang kumita, nagiging ilusyon na lamang sila. |
.
| Ang mga regulasyon mula sa gobyerno,
lalo na ukol sa kalinisan at kaligtasan, ang pumipigil sa natural na pagkilos
ng buhay komunidad. |
.
| Ang mga empleyado ay mayroong natatanging
trabaho na dapat tapusin upang hindi mawalan ng trabaho, kaya wala silang
oras upang gumawa ng ibang bagay na maaaring makatulong sa kanila. |
.
| Ang mga alaga, lalo
na ang mga aso, ay kalimitang ipinagbabawal. |
.
| Kakaunti ang mga bata,
kalimitan silang matahimik at palaging nasa loob ng bahay, kinukulong ng
kanilang mga magulang. |
.
| Sabi nga ng isang residente, "Pumunta
lang kami sa bulwagan pagkatapos ng agahan at nagtinginan, naghihintay
na mamatay na sila.” Bartle 2005 p.9:4 |
.
| Ang lipunan sa Canada ay nahulma
sa kahalagahan ng pagiging kapitalista at ng opisinang
kultura. |
.
| Nagtuturo sila ng kasakiman
at pagiging makasarili. |
.
| Minsan, tinatawag ito
ng mga Spin doctors na "motibo para kumita." |
.
| Ang lubhang pagaalala sa kapanganakan
ng sarili ang nagaalis ng respeto at pagaalala para sa kapakanan ng iba,
kasama na rito ang mga nakatatanda. |
.
| Karamihan sa lipunan ng agrikultura
(pagsasaka) at kalakalan (palitan), ang mga mas nakakatanda ay may mahalagang
parte sa pamilya. |
.
| Ang lipunang kapitalista naman ay
hindi nag-oobliga sa pamilya na maging makabuluhan sa hanag-buhay (dahil
mga pagawaan ang nagiging paraan ng kanilang produksyon). |
.
| Kung ang isang pamilya ay nagpapatakbo
ng isang tindahan, kahit ang mga matatanda sa pamilya na mahina na ang
pisikal na katawan ay nakakatulong pa rin sa pamamahal ng pera. Mayroon
pa rin silang silbi. Subalit hindi sa lipunan ng mga kapitalista. |
.
| Tulad ng sa pamilyang nagsasaka,
kahit na ang mga matatanda ay hindi na malakas ang pisikal na katawan,
ang kanilang naipon na kaalaman at kakayahang mag-isip ang nagbibigay sa
kanila ng kakayahan, at ito ang tumulong na mabigyan sila ng respeto na
kanila namang ikinatutuwa. |
.
| Sa lipunang kapitalista, sa tulong
ng mga makina at makabagong taknolohiya, tanging ang mga empleyadong may
silbi ang natitira, at tuluyang pinapaalis ang mga matatanda sa trabaho. |
.
| Sa lipunan sa Canada, ang karaniwang
ginagawa sa mga matatanda na ay dinadala sa mga espesyal na tahanang ginagawa
kung saan matutugunan ang kanilang pangangailangan. |
.
| Maaaring makonsensiya ang mga anak
ng mga matatandang magulang na dinadala sa bahay alagaan dahil noong mas
maagang panahon, inaalagaan pa ng mga anak ang kanilang mga magulang sa
kanilang sariling bahay. |
.
| Ang pagiging abala at ang mabilis
na takbo ng buhay ngayon ang ginagawang dahilan upang madala ang mga matatandang
magulang sa bahay alagaan ng mga senior citizens, kung saan binabantayan
ng mga propesyonal ang kanilang paguugali. |
.
| Ang industrial revolution at ekonomiyang
kapitalista ang nagpasimula ng pagkilos ng lipunan at geograpiya. |
.
| Nakatulong ito sa pagbabawas ng ibang
miyembro ng pamilya sa tahanan. Lumilipat ang mga nagtatrabaho pero
hindi nila maisama ang kanilang mga matatandang magulang, kaya madalas
silang naiiwanan. |
.
| Mahalagang malaman na ang katangian
ng isang pamilya ay hindi lamang dahil sa mga pangyayari sa loob ng tahanan
kung hindi dahil sa mga pagbabagong nagaganap sa teknolohiya, ekonomiya,
at pulitikal na katangian ng lipunan. |
.
| Maraming solusyon sa
problema. |
.
| Ang magkakahalong komunidad ay isang
paraan kung saan maaaring mamuhay ng magkakasama ang mga tao sa iba't ibang
edad ("matatanda" bilang kategorya ay isang
social
construct; sa totoong buhay tatanda
din tayong lahat pagdating ng panahon). |
.
| Ang pagkakaroon nga mga trabahong
mas maluwag sa oras at pagkakaroon ng mga trabahong panandalian ay isa
ring paraan para mas maraming magawa ng tao habang sila ay umeedad. |
.
| Ang pag-aalis ng pwersahang pagreretiro
kapag umabot, halimbawa sa edad na 65, ay magbibigay ng oportunidad sa
mga mas nakakatanda na makapagtrabaho
ng mas matagal. |
.
| Gumagawa ng mas makabuluhang serbisyo
sa komunidad at mga programa na magbibigay ng pagkakataon sa mga mas nakakatanda
na makatulong. |
.
––»«––
|
