Tweet
Tłumaczenia:
Català
English
Español
Filipino/Tagalog
Français
Ελληνικά / Elliniká
Italiano
Polszczyzna
Português
Română
Inne strony:
Moduły
Mapa
Słowa Kluczowe
Kontakt
Dokumenty do użycia
Pożyteczne Linki
DLACZEGO ALFABETYZACJA UCZESTNICZACA?
Powody opracowywania indywidualnego programu dla każdej społeczności
autor Phil Bartle, PhD
tłumaczenie Anna Riondet
Poświęcone pamięci Petera Gzowskiego*
Logika niniejszej metodologii
Uzasadnienie i podstawy do sporządzenia indywidualnego programu alfabetyzacji funkcjonalnej
Co jest niewłaściwego w treści odgórnie zdefiniowanej?
Nauka pisania i czytania oznacza naukę rozpoznawania symboli pisanych, (liter, znaków), sposobów ich odtwarzania i odnoszenia ich do słów i zdań, które wypowiadamy i które słyszymy. Ponadto, istnieje wiele - tak naprawde nieokreślona liczba - wyborów symboli do nauki, możemy też uczyć się ich w sposób ciągły do końca życia. Symbole te mogą być pogrupowane w słownictwo, ortografię, gramatykę, i inne grupy.
Jeśli symbole te są wybrane przez jakiegoś nieokreślonego autora podręcznika, lub przez twórcę lokalnych lub międzynarodowych programów nauczania, mają wszelkie szanse byc niedopasowanymi do potrzeb lokalnych, być mniej zrozumiałe i mniej użyteczne niż jeśli by były określone przez samych zainteresowanych. Dlatego też niniejsza strona internetowa nie podaje listy słów, których należy nauczać. Jakakolwiek z góry określona lista byłaby niewłaściwa; uczenie jej (w tradycyjny sposób) byłoby także niewłaściwe.
Wobec powyższego twoja metoda powinna zawierać zasób najczęściej używanych, najlepiej zrozumiałych i najlepiej dopasowanych słów, znaczeń, idei i zainteresowań, dobrany przez uczestników pod twoim kierownictwem. Ponadto twoja metoda nie powinna imitować tego, co mogą zobaczyć w tradycyjnej szkole.
Co jest niewłaściwego w tradycyjnej metodzie prezentacji?
Wykład polega na tym, że jedna osoba wygłasza uprzednio zapisany i przygotowany tekst przeznaczony dla grupy słuchaczy. Nie zawsze wszyscy słuchają. Prezentacja jest po prostu bardziej wyrafinowanyą formą wykładu, niekiedy ilustrowaną slajdami, słowami lub obrazkami na tablicy lub też filmem, nagraniem vieo lub audio.
Socjologia wykładu polega na tym, że zazwyczaj istnieje swoisty dystans społeczny między wygłaszającym a słuchaczami (struktura klasowa). Ta różnica klasowa może stać sie przeszkodą w uczeniu się. Wykład czy prezentacja narzucaja formę wertykalną (z góry do dołu). W pewnym sensie wykładowca z założenia stoi wyżej niż jego słuchacze.
Pomijając aspekt postawy i zachowania wykładowcy, struktura społeczna sama w sobie zakłada różnice, pomniejsza uczących się. Ponadto zakłada, że istnieja pewne "absoluty" tzn. pewne "właściwe" trzony wiedzy, znane wykładowcy ale nie słuchaczom i które ci ostatni powinni przyswoić. Nie są one zakorzenione w rzeczywistości, w jakiej funkcjonują osoby nauczane.
Dodajmy do powyższego cechy psychologiczne tego, jak się uczymy. Oczekuje się od nas uczenia się na różne sposoby: poprzez patrzenie, słuchanie, (książki, obrazki, video, filmy, wykładowcy, wydarzenia). Doświadczeni nauczyciele szkolni wiedzą, że każąc dzieciom powtarzać za sobą i recytować jednogłośnie materiał uczynią "praktykę" skuteczną. Niestety metoda ta jest zbyt sztywna (ograniczona) przy nauczaniu dorosłych. Ograniczenia stają sie barierą w nauczaniu. Jednakże spośród rozmaitych metod nauki nowych umiejętności i wiedzy, nauka poprzez "pratykę" jest najbardziej efektywna.
A więc?
W jaki sposób powyższe rozważania wpływają na metodę, według której powinieneś opracować program podstawowej alfabetyzacji dla niepiśmiennych dorosłych? Poniższy zarys podejścia uczestniczącego może posłużyć za wskazówkę przy tworzeniu indywidualnego programu dla każdej społeczności lub dla każdej grupy słuchaczy.
Co powinien zawierać zindywidualizowany program uczestniczący?
Sporządź program alfabetyzacji tak, aby odpowiadał potrzebom i warunkom życia słuchaczy. Korzystaj z zasad wyszczególnionych w innym miejscu na naszej stronie internetowej, zwłaszcza zasade usamodzielniania.
Zamiast typowej sytuacji klasy i nauczyciela, użyj sali do planowania i omawiania, do organizowania wycieczek w teren i projektów zawierających alfabetyzację ale raczej jako rzecz drugoplanową. Nie występuj w roli źródła wiedzy (jako ekspert, nauczyciel) ale raczej jako przewodnik w samodzielnej odkrywczej przygodzie każdego z uczestników.
Określ treść (to, czego należy nauczyć) a zwłaszcza słownictwo metodą uczestnictwa. To od słuchaczy powinny pochodzić słowa do umieszczenia na liście do nauczenia. Twoim zadaniem jest zastosowanie metod PRA/PAR (Participatory Rural Assesment) aby te liste od nich uzyskać. Tak, jak w PRA, sporządź "mapę" potrzeb i zainteresowań dla każdej grupy słuchaczy. Rób to za każdym razem, nawet jeśli uczysz więcej niż jedna grupę z tej samej społeczności.
Planując sesję z uczestnikami, przygotuj "projekty" i "wycieczki w teren" jako punkt wyjścia do dalszej pracy ze strony uczestników. Wynikiem takich projektów i wycieczek może byc książeczka lub postery związane z ich codziennymi sytuacjami. Wykaż się kreatywnością i pomyśl o innych ciekawych rezultatach takiego projektu.
Używaj pomieszczenia klasowego jako miejsca spotkań do planowania projektów i wycieczek a nie jako miejsca do prowadzenia lekcji. Używaj klasy jako miejsca spotkań do dyskusji po zakończeniu każdego projektu. Jeśli dysponujesz pomieszczeniem ze stołem i krzesłami, jak w sali zebrań - tym lepiej.
Kiedy pomagasz uczestnikom zapisywać wybrane przez nich słowa w czasie trwania projektu, nie dąż do perfekcji. Przechodź do porządku nad błędami ortograficznymi. Podobnie z gramatycznymi. Nie są one bowiem ważne na tym etapie alfabetyzacji. W przeciwieństwie do ortografii i gramatyki, ważne jest pojęcie ponceptu tworzenia symboli pisanych zrozumiałych dla innych. Twoim celem jest umożliwienie uczestnikom tego oraz pokazanie im, że też to potrafią.
Nie ograniczaj się do słów pisanych. Stosuj cyfry, schematyczne rysunki. Obydwa te elementy są częścia procesu alfabetyzacji, są symbolami którymi ludzie mogą sie między sobą komunikować na papierze. Nauka stosowania i rozumienia obrazków i cyfr jest częścią szerszego procesu alfabetyzacji i zspomaga naukę liter i słów.
Nie nauczaj alfabetu (alfabetycznej listy znaków) dla alfabetu. Ucz tylko tych liter i znaków, które znajdują się w słowach wybranych przez grupę jako najbardziej priorytetowe. Używaj więcej niż jednego alfabetu jeśli cała społeczność tak robi. Tam, gdzie to możliwe łącz słowa (grupę liter) z obrazkami o tym samym znaczeniu.
Podczas pracy nad projektem raczej plasuj się pomiędzy uczestnikami zamiast stać na wprost nich jak przed klasą. Bądź do ich dyspozycji. Nie żałuj pozytywnych komentarzy: uznania osiągnięcia (a rozpoznawanie liter i innych symboli jest DUŻYM osiągnięciem) i szczerej pochwały (nie powierzchowna ani nie przesadna).
Reasumując:
To podejście - indywidualne przygotowanie programu dla każdej społeczności - wymaga więcej kreatywności i przemyślenia ze strony koordynatora, unika formułek i uczenia pamięciowego, i będzie mieć trwalsze i cenniejsze skutki.
––»«––
Nauka czytania:
 |