Μεταφράσεις:
Άλλες Σελίδες:
|
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣτου Φιλ Μπαρτλ, PhDΜετάφραση: Εύη ΠαρμαζήΕκπαιδευτικό ΦυλλάδιοΟι κοινότητες είναι ολοκληρωμένες και υγιείς μόνο όταν βασίζονται στην αγάπη των ανθρώπων και το ενδιαφέρον του ενός για τον άλλον. –– Millard FullerΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Εάν η κοινωνιολογία επιθυμεί να παραμείνει επιστήμη, δεν πρέπει να αναλαμβάνει την υποχρέωση να λαμβάνει αποφάσεις θεολογικού χαρακτήρα, όπως η ύπαρξη ή μη πνευμάτων. Για τέτοιου είδους ζητήματα, πρέπει να συμβουλευτείτε τον πνευματικό σας. Εδώ, η φράση «Το Πνεύμα της Κοινότητας» δεν επιδέχεται θεολογικής ερμηνείας. Η κοινότητα ή οι κοινωνικοί θεσμοί μιας κοινωνίας δεν έχουν τίποτα το υπερφυσικό. Τι είναι λοιπόν το Πνεύμα της Κοινότητας; Το Πνεύμα της Κοινότητας σχετίζεται με την ιδέα που έχουν τα μέλη της κοινότητας για τους εαυτούς τους και για την κοινότητα. Στην ιδέα αυτή περιλαμβάνεται συνήθως η θετική και αισιόδοξη για το μέλλον στάση ζωής η οποία ενθαρρύνει τον αλτρουισμό και τη συμβολή όλων των μελών στην ευημερία της κοινότητας. Περιλαμβάνει και την εμπιστοσύνη. Και την αισιοδοξία. Αυτή η στάση ζωής αντανακλάται στη συμπεριφορά των μελών συμβάλλοντας, έτσι, στο θετικό μέλλον της κοινότητας. Όταν λέμε ότι τα μέλη της κοινότητας είναι «πνευματικά», δεν εννοούμε ότι είναι κυριευμένα από υπερφυσικές οντότητες, αλλά ότι είναι ενεργά και δραστήρια. Διαθέτουν, δηλαδή, ενεργητικότητα. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της κοινότητας είναι ότι τα μέλη της έχουν συνείδηση ότι ανήκουν σε αυτήν. Η αφοσίωσή τους σε αυτήν μπορεί να ονομαστεί πνεύμα της κοινότητας. Η έννοια «πνεύμα της κοινότητας» χρησιμοποιείται, εδώ, ως τεχνικός και όχι ως κοινωνιολογικός όρος. Όμως τον αναφέρω προκειμένου να εισάγω ένα σημαντικό, ίσως καθοριστικό χαρακτηριστικό της φύσης των κοινοτήτων, το οποίο οι κοινωνιολόγοι αποκαλούν «gemeinschaft». Στα γερμανικά, η λέξη «gemeinschaft» σημαίνει απλώς «κοινότητα». Όμως λόγω ενός Γερμανού κοινωνιολόγου, του Ferdinand Tφnnies, στα αγγλικά χρησιμοποιούμε την ίδια λέξη στην Κοινωνιολογία για όσα ονομάζουμε ουσιώδη χαρακτηριστικά των κοινοτήτων. Η έννοια αυτή εξελίσσει την έννοια του πνεύματος της κοινωνίας. GEMEINSCHAFT και GESELLSCHAFT Ο Tφnnies αντιπαρέβαλε την «gemeinschaft» με την «gesellschaft.» Στα γερμανικά, «gesellschaft» σημαίνει «κοινωνία». Στα αγγλικά, χρησιμοποιείται ως επίθετο, στην κοινωνιολογία σε αντιπαράθεση με τη λέξη «gemeinschaft» και δηλώνει το «ψυχρό», το τυπικό, αυτό που σχετίζεται κυρίως με την αστική παρά με την αγροτική ζωή. Αυτό που εννοούσε ο Tφnnies είναι ο τρόπος που μεταβλήθηκαν οι κοινωνίες στα χρόνια καθώς γινόταν πιο περίπλοκες και από την άτυπη, προσωπική κοινωνική οργάνωση που μοιάζει με αυτή ενός χωριού περνουσαν στην τυπική και «ψυχρή» (απρόσωπη) οργάνωση που βασίζεται σε νόμους. Εκεί που υπήρχαν χαρακτηριστικά «gemeinschaft», οι άνθρωποι γνωρίζονταν μεταξύ τους και αλληλεπιδρούσαν ως ολοκληρωμένοι άνθρωποι παρά ως απλοί ρόλοι μέσα σε κοινωνικό κενό. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα γλωσσική μεταβολή. Ενώ η κοινότητα ήταν κάποτε μία ομάδα ανθρώπων με τη δική της κουλτούρα και κοινωνική οργάνωση ως σύνολο, μέσα στην κοινωνία, η γερμανική λέξη για την κοινότητα κατέληξε να χρησιμοποιείται για χαρακτηριστικά των άτυπων και προσωπικών κοινωνιών. Είναι, δηλαδη, ένα ουσιαστικό που έγινε επίθετο. Προκειμένου να διατηρήσουν αυτή τη διάκριση, οι κοινωνιολόγοι έχουν την τάση να χρησιμοποιούν τη γερμανική λέξη για το επίθετο gemeinschaft και τη λέξη κοινότητα για το ουσιαστικό. Το gemeinschaft δεν κάτι που ή υπάρχει ή δεν υπάρχει καθόλου, αλλά κάτι που οι διάφορες κοινότητες διαθέτουν σε διαφορετικό βαθμό. ΜΗΝ ΕΞΙΔΑΝΙΚΕΥΕΤΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Σε μερικούς ανθρώπους αρέσει η ζωή στην πόλη. Σε άλλους αρέσει να ζουν σε μικρές αγροτικές κοινωνίες. Προς το παρόν, θα εξαιρέσουμε τους ερημίτες, τους μεταλλοδίφες και τους κυνηγούς. Όλοι κάνουμε τις επιλογές μας με βάση τις αξίες και τις απόψεις μας. Λόγω του γεγονότος ότι έχουμε ήδη διαμορφωμένες ιδέες σχετικά με τα χαρακτηριστικά των διαφόρων κοινοτήτων, είμαστε επιρρεπείς στο να εξιδανικεύουμε όσες διαθέτουν περισσότερα gemeinschaft από αυτές με περισσότερα gesellschaft. Ως κοινωνικοί επιστήμονες πρέπει να θυμόμαστε ότι μας ενδιαφέρει περισσότερο «αυτό που υπάρχει» από ό,τι «αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει».
Αν η κοινότητα έχει περισσότερο gemeinschaft, ίσως να είναι δύσκολη η ζωή σε ένα μέρος όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, όπου το κουτσομπολιό είναι σημαντικός συνεκτικός δεσμός για τους ανθρώπους και την κοινωνική τάξη και όπου δεν υπάρχει ιδιαίτερη ελευθέρια για κάποιον να φέρεται ή να ντύνεται εκκεντρικά. Άλλοι άνθρωποι, όμως, νιώθουν ασφάλεια όταν όλοι όσοι συναντούν είναι γνωστοί τους, προτιμούν την απουσία της υποχρέωσης να λάβουν αποφασίσεις σχετικά τα θρησκευτικά τους πιστεύω και τις πολιτικές επιλογές και απολαμβάνουν ένα περιβάλλον με κοινές αξίες και εμπειρίες. Αντίθετα, αν η κοινότητα έχει περισσότερο gesellschaft, ίσως να είναι δύσκολο να είναι κανείς ανώνυμος, χωρίς φίλους, χωρίς να του δίνουν σημασία το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, και να έχει το φόβο της κλοπής ή του τραυματισμού από κάποιον άγνωστο και να μην είναι βέβαιος για τους ισχύοντες νόμους ή την πιθανότητα να συλληφθεί. Ορισμένοι άνθρωποι απολαμβάνουν την ελευθερία που προσφέρει η απουσία ελέγχου του τρόπου ζωής τους, την ελευθερία να έχουν τα δικά τους θρησκευτικά πιστεύω τα οποία κανείς δεν προσπαθεί να αλλάξει, την ελευθερία να υποστηρίζουν όποια μειονοτική πολιτική αντίληψη αποφασίζουν και να μη χρειάζεται να ανεχθούν το κουτσομπολιό. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τους ανθρώπους που μιλούν για την κοινότητα ή την περιγράφουν ως ιδανική. Μερικοί υποστηρικτές της συμμετοχής στην κοινότητα γράφουν για αυτή σαν να έχει κάτι το εσωτερικό που δικαιολογεί τη συμμετοχή σε αυτή. Πολλοί συγγραφείς, μυθοπλασίας και μη, περιγράφουν τη ζωή σε αγροτικές ή μικρές πόλεις ως εγγενώς ωραία, ενώ κάποιοι άλλοι περιγράφουν με τον ίδιο τρόπο τη ζωή στην πόλη. Ας επικεντρωθούμε σε «Αυτό που υπάρχει» και όχι σε «Αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει». ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΚΑΚΟ ΠΝΕΥΜΑ Οι μικρές κοινότητες βασίζονται σε άτυπα μέσα κοινωνικού ελέγχου, τα οποία με τη σειρά τους βασίζονται στο κουτσομπολιό. Πολλές φόρες, το κουτσομπολιό αυτό μπορεί αποδειχθεί κακεντρεχές και δυσλειτουργικό. Τα θύματα του συχνά κατηγορούνται, κρίνονται και καταδικάζονται ενώ είναι αθώα, αφού το κουτσομπολιό δε χρησιμοποιεί τα συστήματα ελέγχου ενός επίσημου νομικού δικαστηρίου. Αν είχατε την ατυχία να αποτελέσετε αντικείμενο κουτσομπολιού και δεχθήκατε τις συνέπειες ασχέτως με το αν ήσαστε ή όχι ένοχοι θα γνωρίζετε για πόσο άσχημη τιμωρία πρόκειται και ίσως ένα κελί φυλακής να σας είχε φανεί προτιμότερο. Παρ' όλο που αναφερόμαστε στις κοινότητες χρησιμοποιώντας λέξεις όπως «ζεστασιά» και «οικειότητα» για να δείξουμε τις ιδιότητες της gemeinschaft, μην θεωρήσετε ότι η ζωή στην κοινότητα είναι οπωσδήποτε ομαλή και άνετη. Όταν μία κοινότητα έχει χαρακτηριστικά gemeinschaft, αυτό σημαίνει ότι είναι τόσο μικρή που τα μέλη γνωρίζουν το ένα το άλλο, ο κοινωνικός έλεγχος βασίζεται σε άτυπες μεθόδους (κουτσομπολιό) παρά σε επίσημους νόμους ή κανονισμούς και ο καταμερισμός της εργασίας και των ρόλων είναι λιγότερο τυπικός και πιο ευέλικτος. Αυτό σε μερικούς ανθρώπους μπορεί να φαίνεται δύσκολο και άβολο. Πιθανόν να υπάρχει ενότητα στην κοινότητα. Όμως κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι στις κοινότητες κυριαρχεί πάντα η αρμόνια και το ενωτικό πνεύμα. Τα κοινωνικά χάσματα μπορεί να είναι άσχημα και να διαρκούν πολύ, μερικές φορές, έως και μερικές γενιές. Μπορεί να βασίζονται στην τάξη, την κάστα, τη φατρία, την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα, τη θρησκεία, το εισόδημα, δηλαδή σε όλες τις συνιστώσες της κοινωνικής οργάνωσης. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ Κάθε κοινότητα είναι διαφορετική. Ως άνθρωποι και λόγω του τρόπου κοινωνικοποίησής μας έχουμε την τάση να κάνουμε γενικές διαπιστώσεις βασιζόμενοι σε μερικές μεμονωμένες παρατηρήσεις. Αυτό είναι φυσιολογικό και αυτός είναι και ο τρόπος που μαθαίνουμε να μιλάμε. Όμως, όταν μερικές φορές εφαρμόζουμε την ίδια μέθοδο στη ζωή μας υπάρχει η πιθανότητα να μπλέξουμε άσχημα. Χρησιμοποιούμε την λέξη «γενίκευση» για να περιγράψουμε το φαινόμενο του να βλέπουμε την προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά ενός ή δύο μελών μιας κοινότητας και στη συνέχεια να βγάζουμε γενικά συμπεράσματα για την υπόλοιπη κοινότητα. Αυτό δεν είναι πάντοτε κακό. Τα μέλη της κοινότητας είναι περήφανα για την ταυτότητά τους και μερικές φορές αντιλαμβάνονται αυτά τα γνωρίσματα ως τα δυνατά τους σημεία για τα οποία πρέπει να αισθάνονται περήφανοι. Συμβάλλει στη δημιουργία των στοιχείων εμπιστοσύνης και περηφάνιας της gemeinschaft. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, μπορεί να είναι και μία μορφή εθνοκεντρισμού η οποία μεγαλοποιεί τα γνωρίσματα της κοινότητας και χρησιμοποιείται, στη συνέχεια, προκειμένου να μειώσει το δημόσιο σεβασμό προς την κοινότητα. Και μία σημείωση για τα εθνικά στερεότυπα. Έχετε παρατηρήσει ότι είναι αποδεκτό το να λέει ένας κωμικός αστεία για μία εθνική ομάδα ή κοινότητα όταν αποτελεί και ο ίδιος μέρος της;
Αν όμως τα αστεία ειπωθούν από μέλη της υπόλοιπης κοινωνίας, ίσως θεωρηθούν προσβλητικά. Το γέλιο αλλά και ό,τι το προκαλεί αποτελεί σημαντικό δείκτη για τους κοινωνιολόγους. Μας αποκαλύπτει ποια είναι τα ευαίσθητα ζητήματα μέσα στην κοινότητα. ΔΟΜΗΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ Σύμφωνα με την παραδοσιακή, ορθόδοξη αντίληψη, οι κοινότητες έχουν αγροτικό χαρακτήρα με διακριτά γεωγραφικά και πληθυσμιακά κριτήρια, είναι μικρές και βασίζονται στην κτηνοτροφία, την αλιεία και σε άλλες παρόμοιες δραστηριότητες. Σήμερα, ήρθε η ώρα να καταρρίψουμε το στερεότυπο και το μοντέλο αυτό, η χρησιμότητα του οποίου είναι πλέον ξεπερασμένη. Τώρα, δημιουργούνται και αναπτύσσονται νέα είδη κοινοτήτων. Δείτε: Neo Gemeinschaft. Καθώς οι κοινότητες γίνονταν όλο και πιο αστικές, τυπικές και περίπλοκες μέσω του καταμερισμού της εξουσίας, του διαχωρισμού των ρόλων και της αλληλεξάρτησης, ανέπτυσσαν όλο και περισσότερα χαρακτηριστικά gesellschaft. Ίσως οι άνθρωποι να έχουν κάποια φυσική ανάγκη ή τουλάχιστον μία ισχυρή επιθυμία να αλληλεπιδρούν καθημερινά κυρίως με άτομα που γνωρίζουν και όχι με αγνώστους, οι ρόλοι των οποίων είναι μονοδιάστατοι και επίπεδοι. Αρκεί, εδώ, να αναφέρουμε ότι η αστικοποίηση και η αποξένωση οδήγησαν στην ανάπτυξη δομημένων κοινοτήτων, οι οποίες μπορεί να μην έχουν γεωγραφικά όρια, να μη δημιουργήθηκαν, ούτε να αναπτύχθηκαν με φυσικό και τυχαίο τρόπο και να βρίσκονται μέσα στις πόλεις ή στο Internet (1). Ανάμεσα σε αυτές τις νέες κοινότητες είναι οι εθελοντικές οργανώσεις ανθρώπων που έχουν κοινά ενδιαφέροντα όπως τα μοντελιστικά τρένα, ο χορός, το σκάκι, η στρατιωτική εκπαίδευση, η διεθνής ανάπτυξη, το ποδόσφαιρο, οι μασόνοι, οι πολιτικές οργανώσεις και οι ομάδες φιλάθλων. Αυτές είναι εθελοντικές, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις οι οποίες συχνά ονομάζονται ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις). Παρ' όλο που τα μέλη τους δεν πληρώνονται, διαθέτουν το χρόνο και την προσωπική τους εργασία για τη λειτουργία αυτών των οργανώσεων. Η σύσταση κατοικούμενων κοινοτήτων και συνοικισμών αποτελεί έναν τρόπο δημιουργίας δομημένων κοινοτήτων. Ένας στοιχειώδης τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται η επιθυμία για gemeinschaft εντοπίζεται σε συνήθειες όπως η απομνημόνευση του ονόματος ενός ταχυδρόμου, ενός οδηγού ταξί, ενός φαρμακοποιού ή πωλητή (σε καφετέρια, ψιλικατζίδικο, βίντεο κλαμπ, ταχυδρομείο, εστιατόριο ή άλλη υπηρεσία) και η χρήση του ονόματός του κάθε φορά που τον χαιρετάμε. Το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο εργασίας. Η τυπικότητα της οργάνωσης και της δομής του χώρου δεν εμποδίζει τους ανθρώπους να κάνουν φίλους και γνωριμίες οι οποίες υπερβαίνουν τα όρια του οργανωμένου γραφείου. Εκτός από τις τυπικές απαιτήσεις της συνεργασίας, σε μία ομάδα στο χώρο εργασίας μπορούν να αναπτυχθούν σχέσεις οι οποίες να υπερβαίνουν την αυστηρά αναγκαία επικοινωνία. Οι συνάδελφοι μπορούν να πάνε μαζί σε ένα θεματικό πάρτι, να κάνουν πικ-νικ ή μπάρμπεκιου, να οργανώσουν κάποια εκδήλωση ή να παρακολουθήσουν μαζί κάποιον αγώνα. 'Όπως ανακάλυψαν και οι Bhushan Crossman και Colleen Thompson στην τάξη της Κοινωνιολογίας 160, ένας εκπαιδευτικός και οι μαθητές του που αποτελούσαν μία τάξη ξεκίνησαν ως άγνωστα μεταξύ τους άτομα. Σταδιακά, έμαθαν περισσότερα πράγματα ο ένας για τον άλλον και μέχρι το τέλος της εκπαιδευτικής περιόδου, συντελέστηκαν πολλές διαδικασίες κοινωνικοποίησης οι οποίες έκαναν τελικά την τάξη να μοιάζει με οικογένεια και γεννήθηκαν στοιχεία gemeinschaft που την έκαναν να μοιάζει με κοινότητα. Πολλές από τις δομημένες κοινότητες είναι το προϊόν της αστικοποίησης στην οποία οι πόλεις φέρνουν κοντά ανθρώπους με παρόμοια ενδιαφέροντα και αξίες. Αυτό συμβαίνει από τη γέννηση των πόλεων. Οι σχέσεις εξ αποστάσεως μεταξύ αυτών των ομάδων ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα ήταν προέκταση της δομημένης κοινότητας. Σήμερα, με την έλευση του Διαδικτύου και του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, σχηματίζονται νέες κοινότητες, πολλές από τις οποίες αυτοαποκαλούνται κοινότητες και είναι οργανώσεις ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα και έχουν σκόπιμα δομηθεί και διαμορφωθεί ως διαδικτυακές κοινότητες. Αν αλλάξουμε λιγάκι τη φράση του Forrest Gump μπορούμε να πούμε: «Η Κοινότητα κρίνεται από αυτά που κάνει». Υποσημείωση 1. Οι
Μασόνοι ίσως να είναι από τις παλαιότερες δομημένες
κοινότητες. Ισχυρίζονται ότι έλκουν την καταγωγή
τους από τους «μασόνους», τους χτίστες των πυραμίδων. ──»«──Εάν αναπαράγετε μέρος του κειμένου της ιστοσελίδας, παρακαλούμε να αναφέρετε τον/τους συντάκτες |
Αρχική Σελίδα |