Μεταφράσεις:

Άλλες Σελίδες:

Ενότητες

Χάρτης Σελίδας

Λέξεις Κλειδιά

Επικοινωνία

Βοηθητικά Έγγραφα

Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

ΗΓΕΣΙΑ

Προσδιορίζοντας και Εκπαιδεύοντας Κοινοτικούς Ηγέτες

από τον Phil Bartle, PhD

Μετάφραση: Δαγδεβερένης Δημήτρης

Μελέτη Έννοιας

Τι είδους ηγεσία απαιτείται για να οδηγηθεί ή να κινητοποιηθεί μια κοινότητα;

Καταρχήν, πρέπει να προσδιορίσουμε την ίδια την φύση της ηγεσίας. Αυτό είναι διαφορετικό από τα χαρακτηριστικά των ηγετών, περιλαμβανομένων και των χαρακτηριστικών που εμείς επιθυμούμε να έχουν αυτοί.

Πιθανόν, υπάρχει μόνο ένα χαρακτηριστικό που κάνει έναν άνθρωπο ηγέτη. Είναι ότι αυτοί οδηγούν και οι υπόλοιποι ακολουθούν. Προκειμένου να αποφευχθεί ο ισχυρισμός ότι αυτοί που τον ακολουθούν είναι τυφλοί ή σαν πρόβατα καθώς και ότι ο ηγέτης πηγαίνει αυτούς που τον ακολουθούν όπου αυτός/ή θέλει, μπορούμε να επαναδιατυπώσουμε και να πούμε: "Ένας άνθρωπος είναι ηγέτης όταν αυτή ή αυτός υποννοεί ή προτείνει μια ορισμένη δράση και οι υπόλοιποι συμφωνούν και είναι πρόθυμοι να την υλοποιήσουν".

Όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά είναι χαρακτηριστικά του είδους των ηγετών, όχι της ηγεσίας αυτής καθαυτής.

Όταν ένας κινητοποιητής οργανώνει μια κοινότητα, αυτή ή αυτός θα πρέπει να προσδιορίσει κοινοτικούς ηγέτες και εν δυνάμει ηγέτες γιατί η ηγεσία είναι ζωτικό στοιχείο και αυτής της οργάνωσης και της οργανωμένης δράσης. Ακούστε προσεκτικά. Όταν κάποια άτομα μιλάνε, κανένας δεν δίνει σημασία. Όταν κάποιοι άλλοι μιλάνε, οι άνθρωποι ακούν και συμφωνούν με τις ιδέες που παρουσιάζουν. Ο κινητοποιητής θα πρέπει να βρει και να διαμορφώσει τοπικούς ηγέτες και εν δυνάμει ηγέτες. Εάν κάποιος λέει πράγματα με τα οποία ο κινητοποιητής συμφωνεί αλλά κανένας άλλος δεν ακούει, ο κινητοποιητής θα πρέπει να είναι απόλυτος και να ψάξει για άλλους. Όταν οι προτάσεις ενός ατόμου λαμβάνονται σοβαρά από τους υπόλοιπους, ακόμα κι αν οι ιδέες του δεν συμφωνούν με τις αρχές στις οποίες ο κινητοποιητής θέλει να δώσει έμφαση, τότε ο κινητοποιητής θα πρέπει να επιλέξει αυτό το άτομο για εκπαίδευση και διαμόρφωση.

Ο ηγέτης είναι αυτός που οδηγεί.

Μόλις καταλάβουμε την ηγεσία αυτή καθαυτή, είναι ώρα να ρωτήσουμε ποιά χαρακτηριστικά που εμείς επιθυμούμε μπορούν να έχουν οι ηγέτες ή ποια είναι τα πιο χρήσιμα.

Οι Σκέψεις του Lao Tse

"Για να οδηγήσεις τους ανθρώπους, περπάτα ανάμεσα τους..."

Αν και έγραφε τρεις χιλιάδες χρόνια πριν στην Κίνα, η σκέψη του Lao Tsu είναι αρκετά σύγχρονη. Πρότεινε την δημοκρατία με έναν ήπιο, ήρεμο τρόπο πολύ πριν την εποχή της Κλασσικής Ελλάδας. Η φιλοσοφία του έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με την αυταρχική προσέγγιση του Κομφούκιου.

Στο κομμάτι που ακολουθεί, ο Lao Tsu αναφέρεται στα χαρακτηριστικά που έχουν οι ηγέτες, όχι της ηγεσίας.

Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από το ίδιο κεφάλαιο του Tao Chi που περιέχει και το ποίημα "Πήγαινε" που χρησιμοποιούμε ως την κεντρική έμπνευση μας στην εκπαίδευση για κοινοτική ενδυνάμωση. Είμαστε ευγνώμονες στον Mujeeb Khaan και στην οργάνωση του Bhumi στην Ινδία για αυτή του την πρόταση.

Κοινοτική Ηγεσία:

Υπάρχουν διαφορετικά είδη ηγεσίας που απαιτούνται σε διαφορετικά πλαίσια και για διαφορετικούς σκοπούς. Είναι ένα σημαντικό στοιχείο για να κάνει τις κοινότητες ισχυρές, αλλά πρόκειται για ένα διαφορετικό είδος ήγεσίας από εκείνο του στρατού ή των εταιρειών.

Είναι σχετικά εύκολο να αναγνωρίσουμε τι θέλουμε, αλλά πως εκπαιδεύουμε κάποιον για να το αποκτήσουμε (ως κινητοποιητή και κοινοτικό ηγέτη) και πως εκπαιδεύουμε κάποιον για να το αναγνωρίσει σε ένα μέλος της κοινότητας, πόσο μάλλον για να αναγνωρίσει έναν εν δυνάμει κοινοτικό ηγέτη;

Υπάρχει αρκετή εκπαίδευση στην ηγεσία που χρησιμοποιείται από στρατιωτικούς οργανισμούς, αλλά αυτή είναι ηγεσία ιεραρχικής οργάνωσης. Η κοινωνική οργάνωση μιας κοινότητας δεν είναι ίδια με την κοινωνική οργάνωση του στρατού ή της πολεμικής αεροπορίας και απαιτείται ένα διαφορετικό είδος ηγεσίας.

Παρόμοια, υπάρχει αρκετή εκπαίδευση στην ηγεσία που χρησιμοποιείται από εμπορικές εταιρείες, αλλά οι εταιρείες οργανώνονται διαφορετικά απ' ότι οι κοινότητες: πάλι απαιτείται ένα διαφορετικό είδος ηγεσίας. Εμείς θέλουμε ηγεσία Gemeinschaft, και όχι ηγεσία Gesellschaft.

Υπάρχουν πολλές αναφορές για την ηγεσία στο Internet, και είναι εύκολο να τις βρούμε με οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης.

Υπάρχει μια πληθώρα χαρακτηριστικών που εμείς θέλουμε για τους ηγέτες: τιμιότητα, διαφάνεια, χαρισματική οργανωτική ικανότητα, επιμέλεια, δικαιοσύνη, πίστη, αξιοπιστία, ικανότητα να ακούει, σεβασμό για τους ανθρώπους, ικανότητα να επικοινωνεί, καθώς και άλλα πολλά. Αυτά είναι χαρακτηριστικά των ηγετών που εμείς θέλουμε. Δεν είναι χαρακτηριστικά της ηγεσίας καθαυτής...εκπαιδεύσιμα και αναγνωρίσιμα.

Δεν έχω δει κανένα έγγραφο που να περιγράφει αναλυτικά τι είναι η ηγεσία, έτσι όπως νοείται σε μια κοινότητα. Ούτε υπάρχουν απλά, μη-θεωρητικά έγγραφα για το πως να εκπαιδεύσετε τους ανθρώπους να γίνουν κοινοτικοί ηγέτες ή για το πως οι κινητοποιητές μπορούν να εντοπίσουν τους φυσικούς και εν δυνάμει ηγέτες στην κοινότητα που θέλουν να ενδυναμώσουν.

Έτσι εδώ ψάχνω την συμβολή σας. Καλοδεχούμενες είναι ακόμα και οι ανολοκλήρωτες ή μισές σκέψεις, και ίσως μπορούμε να καταλήξουμε σε κάτι μέσα από την αντιπαράθεση, τον διάλογο και την συζήτηση. Επίσης, τις ιδέες σας, σε ποια ενότητα θα πρέπει να τα συμπεριλάβω.

Παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας .

Οι Σκέψεις του Sam:

Ο Sam duBois, συνάδελφος και καλός φίλος στο Εκουαδόρ, συνείσφερε τα παρακάτω. Σημειώστε ότι μιλάει για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που εμείς επιθυμούμε να έχουν οι ηγέτες και όχι για την φύση της ηγεσίας.

Σε ένα κόσμο "τόσο πολλών αρχηγών και όχι αρκετών Ινδιάνων" (ακόμη μια φράση που απέτυχα να φέρω σε αυτόν τον αιώνα...), γιατί να νοιαστεί κανείς για την ηγεσία; Όχι, αστειεύομαι-συμφωνώ απόλυτα μαζί σου. Κάποτε, (σε μια προηγούμενη ζωή, έναν προηγούμενο αιώνα), έκανα ένα πτυχίο στην "ηγεσία" και αυτό που σήμαινε ήταν συντονισμός προγράμματος σπουδών και επιτήρηση προσωπικού στα σχολεία...Και έπαιρναν όλες τις έρευνες τους από τον κόσμο των εταιρειών.

Στην Λατινική Αμερική έχουμε ένα πρόγραμμα που λέγεται "Liderazgo Moral" από το Πανεπιστήμιο Nur στην Santa Cruz de la Sierra. Το Nur ιδρύθηκε από τους Bahais και τους φίλους των Bahais (δηλαδή την ανθρώπινη φυλή!) και είναι ένας ενδιαφέρον όμιλος. Για παράδειγμα (δεν θα το πιστέψετε, αλλά εγώ θα το αναφέρω) οι καθηγητές τους εκπαιδεύονται όλοι στην συμμετοχική μάθηση, και όλες οι τάξεις τους ακολουθούν ένα προοδευτικό, ενεργό κύκλο που περιλαμβάνει πολλά και διαφορετικά "είδη νοημοσύνης" (ξέρετε, όπως στην θεωρία του Gardner). Καθηγητές που ξέρουν πως να διδάσκουν; Ναι!

Είμαι σίγουρος ότι μπορείτε να βρείτε αμέσως απεριόριστο υλικό στο Διαδίκτυο στα Ισπανικά, ωστόσο ένας αριθμός των ιδρυτικών ιδιοφυιών έχει την Αγγλική ως μητρική του γλώσσα, έτσι είμαι σίγουρος ότι αν κάνετε μια αίτηση στο Πανεπιστήμιο θα σας υποδείξουν αμέσως κάποιον που θα σας εισάγει στις ερευνητικές τους προτάσεις και στις διδακτορικές τους διατριβές και θα καταλήξετε με πολύ περισσότερο υλικό απ' ότι περιμένετε!

Τα προγράμματα τους περιλαμβάνουν τον σχεδιασμό έργων με τις κοινότητες. Για παράδειγμα, όταν οι φίλοι γκρινιάζουν ότι αυτό το λογικό πλαίσιο σχεδιασμού είναι πολύ δύσκολο, η Bernarda μου (που σπούδασε στο Nur) απλά χαμογελά και εφαρμόζει τον τρόπο με τον οποίο το Nur έκανε το εννοιολογικό πλαίσιο , και σε λίγο κανένας δεν το φοβάται πια! Αυτή έχει αγρότες που έρχονται από όλη την επαρχία για να δουλέψουν στα προγράμματα και τις παγίδες τους, χρησιμοποιώντας τα υλικά και τις προσεγγίσεις του Nur.

Όταν το Liderazgo Moral ξεκίνησε κάποιες δεκαετίες πριν και κανείς δεν το είχε ξανακούσει (τώρα έχουν γίνει πολλά περισσότερα στο Εκουαδόρ, περιλαμβανομένου και ενός μεταπτυχιακού προγράμματος που χρηματοδοτείται από την Παγκόσμια Τράπεζα για εκατοντάδες δασκάλους!) συνήθιζα να το εξηγώ με αυτό τον τρόπο (είναι καλύτερο στα Ισπανικά, αλλά είναι αρκετά κατανοητό και στα Αγγλικά):

Οι κανονικοί ηγέτες κυριαρχούν στους άλλους για να υπηρετήσουν τους εαυτούς τους - οι ηθικοί ηγέτες κυριαρχούν στους εαυτούς τους για να υπηρετήσουν τους άλλους.

Sam duBois

Οι Σκέψεις της Ana:

Η Ana καταπιάνεται με την διαφορά ανάμεσα στην ηγεσία στις εταιρείες και τις ένοπλες δυνάμεις με αυτή που απαιτείται για την κινητοποίηση και δράση της κοινότητας:

Αυτή η συζήτηση για την ηγεσία στις κοινότητες είναι πολύ ενδιαφέρουσα και θα ήθελα να μοιραστώ κάποιες σκέψεις μου, συγχωρήστε με για τα τρομακτικά Αγγλικά μου.

Νομίζω ότι το κρίσιμο σημείο είναι η διαφορά ανάμεσα στις δομές του στρατού, των εταιρειών και των κοινοτήτων: οι δύο πρώτοι έχουν κάθετες δομές και οι τελευταίες οριζόντιες. Συνεπώς, νομίζω ότι πρέπει να βρούμε ένα διαφορετικό είδος δυναμικών: όχι απλά να σκεφτόμαστε για την ηγεσία, αλλά ότι κάθε ρόλος είναι απολύτος απαραίτητος σε μια ομάδα προκειμένου να πετύχει ένα στόχο. Η ψυχολογία της ομάδας θα μας βοηθούσε να το καταλάβουμε καλύτερα αυτό (βλέπε δυναμικές ομάδων και ρόλοι ομάδων).

Το κύριο ερώτημα είναι: "Πρέπει να σκεφτόμαστε για την ηγεσία όπως το κάναμε μέχρι τώρα ή θα πρέπει να δοκιμάσουμε ένα νέο τρόπο να σκεφτόμαστε για τις ομάδες ή τους οργανισμούς;"

Έχουμε συνηθίσει να προσωποποιούμε τις ομάδες, να σκεφτόμαστε ένα άτομο που είναι ο ηγέτης, που υπαγορεύει στους άλλους, που εκπροσωπεί τους άλλους, που είναι το πρόσωπο μιας κίνησης. Ωστόσο, αντί για αυτό, νομίζω ότι θα πρέπει να προβάλλουμε ότι η ομάδα είναι πιο σημαντική από έναν ατομικό ηγέτη, ότι κάθε ρόλος σε μια ομάδα είναι απαραίτητος, όχι μόνο ο ηγέτης. Για παράδειγμα, τις ηγεσίες θα μπορούσαν να τις μοιράζονται δύο ή περισσότερα πρόσωπα ή η ομάδα θα μπορούσε να έχει επιτροπές για διαφορετικές λειτουργίες και μία από αυτές να είναι υπεύθυνη για την εκπροσώπηση της ομάδας. Εάν σκεφτόμαστε οριζόντια, θα πρέπει επίσης να προωθήσουμε οριζόντιες δομές.

Θα σκεφτώ περισσότερα πάνω σε αυτό και οτιδήποτε βρω θα το μοιραστώ μαζί σας.
Γειά σας,

Ana Paula Silvestre

Οι Σκέψεις του Hassan:

Ο Hassan μας υπενθυμίζει ότι μερικές κοινότητες έχουν ιεραρχική δομή και ότι οι ηγέτες τους θυμίζουν εκείνους των ενόπλων δυνάμεων ή των εταιρειών:

Αυτές είναι οι σκέψεις μου για το ζήτημα:

Όλα όσα έχουν ειπωθεί είναι σωστά κατά κάποιον τρόπο. Ωστόσο το βασικό ερώτημα που παραμένει είναι γιατί χρειαζόμαστε ηγέτες ή ηγεσία στις κοινότητες. Φυσικά η απάντηση ποικίλλει από κοινότητες σε κοινότητες, ανάλογα με το περιβάλλον τους. Παρόλα αυτά, η βασική ιδέα πίσω από την κοινοτική ηγεσία ή τον ηγέτη της κοινότητας είναι να έχουμε ηγέτη ή ηγεσία που μπορεί να παρακινήσει την κοινότητα ή να την κρατήσει ενωμένη (με άλλα λόγια να την κινητοποιήσει). Εξάλλου, η κοινότητα χρειάζεται την ηγεσία για την διευκόλυνση των πνευματικών διαδικασιών για διάφορα θέματα και τις λύσεις τους. Φυσικά υπάρχουν πολλοί άλλοι λόγοι για να υπάρχουν ηγέτες ή ηγεσία στην κοινότητα.

Είναι σωστό ότι υπάρχει μια διαφορά στην δομή ανάμεσα στις ένοπλες δυνάμεις/εταιρείες και στις κοινότητες. Ωστόσο σε πολλές κοινότητες υπάρχει κάθετη δομή...όπου η εγκαθίδρυση οριζόντιας δομής είναι ένας ευρύτερος σκοπός των κοινοτικών επεμβάσεων σε πολλές πρωτοβουλίες κοινοτικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα, στο Πακιστάν υπάρχει πάντα κάποιος άρχοντας στην κοινότητα ή ομάδες αρχόντων και που οδηγούν την κοινότητα. Συνήθως αυτός (ή αυτοί) θεωρούνται ότι είναι υπεράνω της κοινότητας (Όπως ένας διευθυντής εταιρείας ή ένας ανώτερος στρατιωτικός αξιωματικός). Αυτός πρέπει να αποφασίσει για την μοίρα των κοινοτικών ηγετών. Κατά περίπτωση, υπάρχει το φεουδαρχικό σύστημα. Υπάρχουν αυτοί οι φεουδάρχες που έχουν αυτο-ανακηρυχθεί σε ηγέτες της κοινότητας και είναι κατά πολύ χειρότεροι από την στρατιωτική δικτατορία. Φυσικά, η διαδικασία λήψης αποφάσεων ποικίλλει από περίπτωση σε περίπτωση. Στις κοινότητες όπου τα μέλη συνδέονται στενά, οι άρχοντες αναλαμβάνουν μια διαβουλευτική διαδικασία και οι αποφάσεις λαμβάνονται είτε μέσω ομοφωνίας ή με ψηφοφορία. Ενώ σε άλλη περίπτωση, η ετυμηγορία των αρχόντων είναι τελική και ακολουθείται από την υπόλοιπη κοινότητα, είτε την ευχαριστεί είτε όχι. Φυσικά αυτό το είδος ηγεσίας δεν είναι επιθυμητό.

Συχνά μέσα στις κοινότητες υπάρχουν δομές που βασίζονται σε πολιτισμικές αξίες, την θρησκεία, σε τοπικές αξίες. Στην χειρότερη περίπτωση οι δομές αυτές αποτελούν τα χειρότερα εμπόδια στην κοινοτική ανάπτυξη και συχνά τις ονομάζουμε πολιτισμικούς ή θρησκευτικούς θεσμούς.

Αυτό που εμείς ή εγώ εννοώ εδώ, είναι ότι χρειαζόμαστε συμμετοχική ηγεσία ή με άλλα λόγια κοινή ηγεσία στις κοινότητες. Αλλά θα πρέπει να διδαχτούμε από τους ακαδημαϊκούς ή την φιλοσοφία των ηγετών και των τύπων ηγεσίας. Αυτοί είναι τύποι που καθορίζονται βάσει της συμπεριφοράς ενός ηγέτη ή της διαδικασίας λήψης αποφάσεων που αυτός/ή επιθυμεί. Αν αυτός/ή αρέσει να επιβάλλει την απολυταρχική ηγεσία...συνεχίζεται...(ίσως λίγο αργότερα).

Τώρα, γιατί χρειάζεται οι κοινοτικοί κινητοποιητές να έχουν εκπαίδευση πάνω στην ηγεσία; Επειδή είναι πάντοτε παρόντες στις κοινότητες και προσπαθούν να τις κινητοποιήσουν ή επειδή εκτελούν έργα ανάλογα με τις ανάγκες των κοινοτήτων. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ηγούνται της κοινότητας. Συνεπώς χρειάζονται να έχουν μια καλή κατανόηση των ηγετικών δεξιοτήτων προκειμένου να είναι καλύτεροι στο έργο τους. Αυτό που θα πρέπει να προσέχουν είναι να ελέγχουν αν προσπαθούν να επιβάλλουν οτιδήποτε στις κοινότητες ή αν προσπαθούν να δημιουργήσουν αυτές τις ιεραρχικές δομές με το να είναι οι κύριοι της μοίρας/των αποφάσεων/των ζητημάτων των κοινοτήτων...

Ίσως αργότερα...Πρέπει να ξεκαθαρίσω περισσότερο τις ιδέες μου...γι' αυτό θα ήθελα λίγο υλικό.

Hassan Mirani

Ηγεσία και Κινητοποίηση

Ο κινητοποιητής θα πρέπει να εντοπίσει τους κοινοτικούς ηγέτες και τους εν δυνάμει ηγέτες και να τους εκπαιδεύσει να συνεχίσουν την κινητοποίηση της κοινότητητας και την ενδυνάμωση της και μετά την αποχώρηση του κινητοποιητή. Είναι πιο αποτελεσματικό να ψάχνετε τους ηγέτες, ακόμη κι αν δεν συμμερίζονται ακόμη τις αξίες που προωθούμε, και να τους εμφυσήσετε τις αξίες των κοινοτικών ηγετών που επιθυμούμε παρά να βρείτε άτομα που έχουν τις αξίες που θέλουμε αλλά δεν έχουν τις έμφυτες ικανότητες να ηγηθούν της κοινότητας.

Ηγεσία:

© Copyright 1967, 1987, 2007 Phil Bartle
Web Design by Lourdes Sada

––»«––

Τελευταία ενημέρωση: 15.07.2012