Çeviriler :

Diğer Sayfalar:

Modüller

Site Haritası

Anahtar Kelimeler

İletişim

Faydalı Dökümanlar

Faydalı Linkler

KATILIMCI DEĞERLENDİRME VE ARAŞTIRMA

Toplumu, kendi gözü ile bakmaya yönlendirmek ve teşvik etmek

Yazan : Phil Bartle, PhD

Çeviren : Hande Odabaşıoğlu

Modülün Ana Dökümü

Toplumu, kendi gözü ile bakmaya yönlendirmek ve teşvik etmek

Katılım Değerlendirme :

Mobilizatör olarak en önemli sorumluluklarınızdan birisi,toplum üyelerinin kendi toplumlarını objektif ve net bir şekilde değerlendirmelerini,çeşitli sorunlarını ortaya koymalarını ve problem çözümü için toplum önceliklerinin derecelendirilmesini sağlamaktır.

Objektif ve kollektif bir derecelendirme olmadan farklı toplum üyeleri neyin önemli ve neyin önemsiz olduğuna dair farklı fikirlere sahip olacaktır, dolayısı ile farklı toplum üyeleri tarafından yanlış varsayımlar ve mitler hüküm sürmeye devam edecektir. Bu durum birlikteliğin aleyhine katkıda bulunurken yoksulluğun giderilmesi ve öz güvenin arttırılması için gereken transparan ve etkili aksiyonların alınmasını engeller. Bu demektir ki, mobilizatör olarak sizin teşvik etme ve cesaretlendirme teknikleri konusundan öğrenmeniz gereken şeyler var ve toplum üyelerini değerlendirme, ölçümlendirme ve derecelendirme süreci için gereken vasıfları anlamaları için eğitmeniz gerekmektedir.

Mobilizasyon döngüsünde ki bir sonraki aşama olan toplum projesi tasarlama aşamasına geçtiğinizde çözülmesi gereken öncelikli sorunun ne olduğunu tespit etmeniz gerekmektedir.Toplum üyeleri arasında belirlenen bu sorunun öncelikli olduğuna dair fikirbirliği sağlanmış olmalıdır. Birlik organizasyonu ve objektif bit toplum değerlendirmesi mevcut olmadığı sürece hangi sorunun ilk önce çözülmesi gerektiğine dair herhangi bir antlaşmaya varılmasının bir anlamı yoktur. Değerlendirme aşamasındaki bu toplum katılımı olmazsa farklı toplum grupları farklı öncelikler üzerinde karar verecektir.

Eğitimli üyeler, eğitimsiz olan üyelerden farklı problemleri gözlemlemiş olacaklardır. Erkekler kadınlardan farklı detayları görecektir. Topraksahipleri, kiracılar ve gecekonduculara göre daha farklı noktalara parmak basacaktır.

Her birinin evrene bakış açısı farklı olduğundan ve her birinin farklı değer sistemi olduğundan farklı yaş gruplarından olan insanlar, etnik gruplar, dil grupları veya din grupları hangi problemin öncelikli çözülmesi gerektiği konusundan birden bire fikir birliğine varamayacaklardır.

Harita Yapma :

Toplum değerlendirme sürecini başlatmanın iyi bir yolu da harita yapma aktivitesi başlatmaktır.

Bir günü veya öğleden sonrayı haritanın hazırlanması için ayarlayın. Mümkün olduğunca çok toplum üyesinden katılmalarını isteyin. Herkesin katılımıyla köy ve kasaba etrafında yürüyün. Sadece bölge çevresinde yürümeyin aynı zamanda zigzag çizerek ilerleyin, yeteri kadar zigzag sayesinde aralarda kalan herseyin herkes tarafından görülmesi sağlanacaktır. Yürüdükçe objeleri inceleyin, tartışın ve harita üzerinde işaretleyin.

Mobilizatör olarak tartışma ne zaman sona erse spontan şekilde yeniden başlatmanız gerekmektedir. Grup şeklinde harita yapımı, tartışmalar ve nerenin işaretleneceğine karar verilmesi dahil, haritanın kendisinden daha fazla olmasada bir o kadar önemlidir.

Haritaya, başlıca binaları, yolları ve tesisleri (tuvalet,su kaynakları,oyun alanları,tapınakları,çöp alanları) dahil edin. Aynı zamanda, çürümeye yüz tutmuş, yıkık veya çalışmayan tesisler ile ilgili gözlemlerinizi dahil edin. Haritaya işaretlediğiniz her bir noktayı tartıştığınızdan emin olun. Bu, daha sonrasında yapılacak olan değerlendirme sürecinde karşıt görüşlerin sınırlanmasına sebep olacaktır, süreçte şeffaflığa katkıda bulunacaktır.

Yürüyüşün sonunda, herkes (belki uygun bir okul binasında ) toplanarak, yapılan yürüyüşü ve haritanın tamamlanmasını tartışabilir. Bu değerlendirme haritaya işaretleme yapılan her noktanın tartışılması ile yüceltmeye çalıştığınız şeffaflığı desteklediği için önemlidir.

Harita artık bir sonraki değerlendirme sürecinde; köy ve kasaba envanteri oluşturmada kullanılabilir.

Toplum Envanteri :

Harita yapımının gerçekleştiği gün veya ondan sonra olabilecek en kısa zamanda toplum envanteri çıkartma zamanıdır. Envanterin katılımcı tavır eşliğinde yapılıyor olması, envanterin oluşturulma sürecine toplum üyelerinin katılması çok önemlidir. Mobilizatör olarak envanteri amacının dışına çıkacak şekilde toplum için yapmayın. Burada sizin, mobilizatör ve eğitimci rolü ile, kullanılan teknik ve kuralları beyin fırtınası sürecindeyenilemeniz faydalı olacaktır.

Karşıt konuşma ve geri bildirimin önünü kesin, olumlu katkıları tahtaya yazın ve bunları daha sonra karıştırıp grup aktivitesi olarak kategorilendirin. Bireysel katkıların kısa olmasına dikkat edin ( bireysel katkıcılara odaklanmayın), muhalif katkılara yer verin (her öneriyi tahtaya yazın), ve sonunda bunun bir grup ürünü olduğunu,herhangi birinin veya bir grubun ürünü olmadığını ortaya koyun.

Toplum bütününde farklı grup ve toplulukların değişik kaygıları olabileceğini farkında olun.Yerel okul müdürü yeni bir okul binası ihtiyacını en önemli ihtiyaç olarak görecektir. Erkekler, gübreye erişimin bir ihtiyaç olduğunu kadınlar ise içme suyunun en önemli ihtiyaç olduğunu savunacaktır. Köy imamı yeni bir caminin çok gerekli olduğunu düşünürken, farklı gruplar ve bireyler başka şeyleri en önemli ihtiyaç olarak görecektir. Bu sebeple toplum önceliklerini belirlerken sadece toplumun bazı liderlerine danışmak yanlış yönlendirici olabilir. Olabildiğince çok toplum üyesinin bulunduğu grup süreci, toplum ihtiyaçları açısından daha şeffaf olmayı ve değerlendirmenin daha doğru yapılmasını sağlar.

Objektifliği öne çıkarmak için toplum envantarinin değerleri ve problemleri bir arada barındırması gerektiğini önerin. Eğer temiz ve iyi kullanılmış bir tuvalet olumlu bir mülk ise bunu da dahil edin,sadece tuvaletlerin yıkık olmasından bahsetmeyin. Haritaya işaret edin. Duvara asın. Harita yapım sürecinde hangi değerli varlıkların ve pasif kaynakların gözlemlendiğini sorun.

Kısaltmanın İçeriği Nedir ?

Toplum problem ve kaynaklarının değerlendirme sürecinde kullanılan katılımcı metotta açılımlarını yani PRA'yı PRA veya bazende PAR kısaltmasının kullanıldığını görmüşsünüzdür. Bunların bazı açılımları ve anlamları mevcuttur.

Bir zamanlar RRA diye bilinen bir metod kullanılırdı,Rapid Rural Assessment ( Hızlı Kırsal Değerlendirme ). Esasında bu metod, değerlendirme süreci boyunca köye en yakın 5 yıldızlı otelde kalarak, projenin gerekçelendirilmesi için bir değerlendirme yazan yardım ajansından gelen yabancı bir uzman tarafından kullanılmıştı.Uzman raporunun final kısmını tamamlamadan en fazla belki birkaç toplum lideri ile görüşmüş olabilir.

Bu baştan savma yaklaşıma karşı görüş olarak ( özellikle toplum çalışanları tarafından),değerlendirmenin daha fazla katılımlı ve daha az hızlı şekilde yapılmasının daha doğru olacağı görüşü ortaya çıktı.

Dahası, sosyologlar toplum üyelerinin karar verme sürecine başından dahil etmenin, onlarda proje için daha çok sorumluluk yaratacağını ve dolayısıyla bunun sağlanmasına, devam ettirilmesine ve uygulanmasına katkıda bulunacaklarını belirttiler. Tüm toplumun dahil olduğu bir projenin, birkaç temsilci ve toplum liderinin dahil olduğu bir projeden daha geçerli olacaktır.

Yeni kısaltma PRA olarak yeniden şekil aldı. Bu kısaltma temsil ettiği kelimeler ile daha tutarlı oldu : Katılımlı Kırsal Değerlendirme (Participatory Rural Appraisal ), Katılımlı Araştırma ve Değerlendirme (Participatory Research and Assessment ). Bunlar arasındaki ortak nokta sürecin katılımlı olması gerektiğidir. Bazı kişiler PRA kısaltmasının karşılığındaki zenginliği es geçmek istediler ve yeni kısaltma olarak PAR 'ı ortaya attılar.

Bu da aynı şekilde Katılımlı Aksiyon Araştırması (Participatoru Action Research ) dahil olmak üzere farklı tercümeler ile budaklandı, ancak sabit kalan tek özellik hala her ikisinin (PAR,PRA) de katılımı öne çıkarıyor olmasıdır. Burada önemli olan değerlendirme sürecinin katılımlı olması ve bu katılımın bütün toplumu içermesi sadece belli bir topluluğu değil ve ihtiyaç ve potansiyel değerlendirmesinin toplumun bütününü yansıtmasıdır.

Kimin için Bilgi ?

Birçok kişiden özellikle toplumsal olmayan projelerin yöneticilerinden ( mühendis ve merkez planlayıcılar gibi ) toplum değerlendirme projesinin gereksiz olduğunu duyabilirsiniz. 'Bizim halihazırda sosyal sektör merkezli çalışmalarımız mevcut, neden bir köy envanteri ile bunu ikileyelim? '' sorusu tipik bir hayıflanma örneğidir. İşinizin bu bölümünü müdafa etmek zorunda kalabilirsiniz, özellikle belirli bir sektör için yürütülen bir projenin parçasıysanız (örnek: su ikmali ). Yöneticiler fiziksel sonuçlara ulaşmak için acele içindedirler (su kaynağı kurmak ) ve bu katılım değerlendirmesi zaman almaktadır.

Harita yapma ve envanter oluşturma sürecinde elde edilen bilgi farklı kaynaklardan elde edilen bilgi ile ikilenmiş olabilirde olmayabilirde. Elde edilen bilginin öncelikli olarak projeye veya ajansa planlama için hizmet ediyor olması yanlış bir varsayımdır. Değerlendirme sürecinin asıl amacı karar verme aşamasına bütün toplumu dahil etmek ve toplum üyelerini gelecekte kurulacak olan tesis ve servisler üzerinde sorumluluk hissetmelerini teşvik etmektir.

Üretilen bilginin diğer kaynaklardan elde edilen bilgiler ile eklenmesi (baz hattı ölçümü,nüfus sayımı verileri,ve diğer raporlar ), mevcut duruma dair net bir resmin oluşması açısından çok faydalıdır. Mobilizatör olarak elde ettiğin bilgiyi ajansına ve projene, lokal yetkililere, bölge ve merkez devlet yetkililerine, özellikle planlama, toplum geliştirme ve yönetme bölümündeki kimselere ulaşmasını sağlayarak yoksulluk gidermek ve toplum güçlendirme sürecine katkıda bulunuyor olacaksınız.

Toplum Üyelerinin Eğitilmesi :

Yoksulluk ve ötekileştirilme ile karakterize edilmiş toplumlarda birçok üyenin toplumsal karar alma sürecine yabancı olmaları olasıdır. Dahası birçoğu harita yapma ve enavanter çıkarma sürecine yabancı olacak ve birçoğu okuma yazma bilmiyor olacaktır. Bu vasıflar toplum güçlendirmeye yöneltecek toplumsal karar alma sürecine katılmaları için ihtiyaç duyulan özelliklerdir. Biçemsel eğitim bunun için bir çözüm olmayacaktır.

Siz mobilizatörler olarak bu süreçleri uygulayarak, toplum üyelerini bütün bunlar ile tanıştırıyor olacaksınız. Daha da önemlisi onları katılıma teşvik etmeniz özgüvenlerini geliştirecek ve onları toplumsal gelişime katılım sağlamaları için motive edecektir.

Uygulama sürecinde toplum üyelerinin yeni vasıflar edindiklerini aklınızdan çıkarmayın ve çalışmalarınızda şeffaf olduğunuzdan emin olun. Toplum üyeleri tarafından yürütülmesi gereken vasıflar karmaşık ve zor değildirler. Toplum üyeleri genellikle sürece dahil olmaya istekli olurlar ve süreç içerisinde vasıfları kolayca öğrenmiş olacaklardır. Sizin göreviniz bu öğrenme sürecini yönetmektir.

Toplum üyelerinin toplum değerlendirme sürecine katılımları ile sağlanan katkı, toplumsal aksiyon için oluşturulan temelin daha ötesindedir. Değerlendirmenin sonucunda elde edilen bilgi gelişimin ölçülmesini sağlar ve bunun sonucunda toplum merkezli gözlem ve ölçümleme unsuru olarak temel oluşturabilir.

Bundan Sonra Ne Gelir ?

Bu döküman size toplum üyelerinin değerlendirme veya ölçümlendirme sürecine katılımlarını nasıl cesaretlendirmeniz gerektiğini göstermektedir. Çalışmanız süresince, bütün toplum üyelerinin katılımı, belli bir grup ve topluluk katılımından daha fazla teşvik edilmeli ve cesaretlendirilmelidir.

Tüm eğitim aktivitelerinde eğitimcinin konuşmacıdan çok yönetici olduğu katılımcı yaklaşımı genellikle en iyi yaklaşımdır, ancak PAR/PRA metodu gözü kapalı şekilde her alanda kullanılmamalıdır.

Belirli yeteneklerin ihtiyaç duyulduğu özel alanlarda, özellikle katılımcılar tarafından belirlendiyse, örnekleme, sunum ve diyalog gibi diğer metotların kullanımı uygundur. Bunlarla birlikte,öğrencilerin uygulayarak öğrenmelerini sağlamak ön planda olmalıdır.

Bakınız : Kamal Phuyal'ın makalesi ;Neden PRve Doreen Boyd'unPAR 'in Faydaları Listesi."

Bu yaklaşım ile ilgili daha fazla argümanlar için ,bakınız Robert Chambers dosyaları

Toplum Haritası Çıkarma :

© Copyright 1967, 1987, 2007 Phil Bartle
Web Tasarımı Lourdes Sada

Son Güncelleme: 08.06.2012