Pangunahing Pahina
 PAR/PRA




Mga Salin:

'العربية / al-ʿarabīyah
বাংলা / Baṅla
中文 / Zhōngwén
Deutsch
English
Español
Français
Ελληνικά / Elliniká
हिन्दी / hindī
Italiano
بهاس ملايو / Bahasa Melayu
Polszczyzna
Português
Romãnã
తెలుగు /Telugu
Tiếng Việt

                                        

Ibang format:

Teksto

Ibang mga Pahina:

Mga Modyul

Mapa ng Site

Susing Pananalita

Ipagbigay-alam

Mga Dokumento

Mga Magagamit na Link


PAGBABAHAGI NG KALIGAYAHAN
SA PAMAMAGITAN NG PRA

Nepal

ni Kamal Phuyal

pinamatnugutan ni Phil Bartle, PhD

isinalin ni Lina G. Cosico


" Ang mga kasali sa training ay hindi nakatuon sa nilalaman ng training, ngunit pinagmamasdan nila ang mga kilos at asal ng mga trainer at tinitignan nila kung ginagawa nila ang kanilang mga itinuturo o hindi. At saka, ang mga trainee ay isasagawa ang kanilang mga pinag-aralan kung kumbinsido sila sa praktikal na asal ng kanilang mga trainer."
[G. Uttam Dhakhwa, Forum para sa Pagbabahagi ng Espirituwalidad at Pagsulong (Sharing Forum on Spirituality and Development)].

Bakit kailangang gamitin ang PRA? Ito ay naitanong na sa maraming forum katulad ng training at workshop. Sa aking karanasan, nakakita ako ng tatlong pinakamahalagang aspeto ng PRA: aktitud at asal, konsepto o pananaw at proseso (ng paggamit ng mga tool o kasangkapan) o kakayahan. Ang pangatlong aspeto ay mukhang maliwanag, ito ay nakatuon sa kung papaano gagamitin ang mga tool ng PRA. Mayroong komento na ang malaking parte ng training ay tungkol sa aspetong ito. Ang training ay nagsisimula sa nakaraan o kasaysayan ng PRA at nagtatapos sa panggamit ng mga tool.

Ang unang parte ay nagtatanong; sino ang dapat gumamit ng PRA? Ano ang mga katangian ng gagamit ng PRA? Ang pangalawa ay nakatuon sa dahilan ng paggamit ng PRA - Bakit hindi ibang paraan? Ano ba ang kahalagahan ng PRA? Ganun din, ang pangatlong parte ay nakatuon sa kung papaano gagamitin ng epektibo ang mga tool o kasangkapan ng PRA. Ano ang proseso ng paggamit?

Ang pagsali ng mga mamamayan ay depende sa aktitud ng facilitator ng PRA.

Ang Pagsulong ay Pagbabahagi ng Kaligayahan

Minsan ay nabanggit ng isa kong kasamahan, " Ano ba ang ibig sabihin ng pagsulong? Sa aking karanasan, ito ay ang pagbabahagi ng kaligayahan sa iba." Ipinaliwanag niya ang kaniyang mga karanasan, at nagustuhan ko ang kanyang ideya ng pagsulong o development.

Nagkaroon ako ng maraming pagkakataon para bisitahin ang maraming proyekto para sa pagsulong ng komunidad; ang iba ay gumastos ng milyun-milyong rupi, ang iba ay ilang libo lamang. Minsan ay nasa nayon ako ng Pokhara, mga 200 km mula sa Kathmandu. Nagsasagawa kami ng pagsasaysay (na kasali ang mga mamamayan) ng proyekto tungkol sa tubig na maiinom. Masaya kami roon, marami kaming naibahagi sa mga taganayon, masayang-masaya sila na naroon kami sa nayon. Ang proyekto ay isinagawa ng mga opisyal ng distrito at ng isang organisasyong Hapon. Gumastos sila ng 35,000 rupi para matapos ang proyekto. Sa aming sesyon, ipinaliwanag ng mga kababaihan ang proyekto.

Isang Didi (mongha) ang dumating para magtrabaho sa aming nayon. Matagal namin siyang hindi pinansin. Sinabihan siya ng mga tao na bumalik sa kanyang pinanggalingan (dahil marami na kaming mapapait na karanasan sa ibang development worker) pero, iba siya, buong gabi niyang pinag-iisipan ang aming mga problema. Napakabait niya. Hindi nagtagal, nagustuhan na rin namin siya at samasama kaming nagtrabaho at marami kaming nagawa. Ngayon, mayroon na kaming sariling kooperatiba. Nagkaroon ng mga klase para sa pagbasa at pagsulat. Maayos ang oras namin na kasama siya. Napakasaya namin habang nagtratrabahong kasama siya. Maski ngayon, masaya kami kapag naaalala namin ang mga araw na iyon. Mahal na mahal namin ang aming proyekto at hinding-hindi namin ito hahayaang mamatay, pati na ang pag-aalala sa mga panahong kasama namin si Didi.

Ni hindi mabigkas ng wasto ng mga taganayon ang pangalan ng organisasyong Hapon; ang tanging sinasabi nila ng paulit-ulit ay kung gaano sila kasaya na nakasama nila ang mongha. Sa kasamaang palad, hindi namin nakadaupang palad ang kanilang Didi, ngunit napag-alaman namin na maligaya siya pag kasama niya ang mga kababaihan sa nayon. Napag-alaman din namin na ang kaniyang motto ay pagbabahagi ng kaligayahan sa ibang tao. Parehong nagbahagian ng kaligayahan ang mga taganayon at si Didi. Ang proyekto sa tubig ang nagsilbing paraan para maghati sila sa kaligayahan. At ang kaligayahang iyon ang nagbigay tagumpay sa proyekto. Hindi interesado ang mga taganayon kung magkano ang nagastos sa proyekto at hindi nila natatandaan kung magkano ang nagastos sa proyekto. Sa buong panahon ng pagsasaysay, tanging ang kaligayahan nila ang kanilang paulit-ulit na naaalala. Ang kaligayahang iyon ang nagbunsod sa kanila na gumawa ng maraming bagay. Ngayon, mayroon na silang sariling kooperatiba, nakapagtayo na sila ng isang komite ng kababaihan na magmementana ng tubigan. Mayroon din silang grupo ng pag-iimpok. "Masaya kami na makasama sa grupo, nagpupunta kami roon, nagbabahagian ng mga problema pati na ng kaligayahan," ang sabi nila.

Isa sa pinakamalaking multi-lateral na organisasyon ay gumastos ng 1.5 milyong rupi para sa isang proyektong magbibigay ng inuming tubig sa isang nayon sa distrito ng Nuwakot, bandang hilaga ng Kathmandu. Pero, ang isang komite sa pagsulong ng nayon (Village Development Committee, VDC) na sumasakop sa halos 800 pamilya (ilang nayon) ay tumatanggap lamang ng taunang pondo na may halagang 500,000 rupi mula sa gobyerno. May malaking di pagkakasundo na namagitan sa proyekto at mga taganayon. Hindi maligaya sa proyekto ang mga taganayon kahit pa nalunasan ang kanilang problema ng pagkuha ng tubig mula sa malayong lugar. Sa kanilang pagsasaysay ng proyekto, nagsabi ang mga taganayon:

Ang pagtatayo ng proyekto ay halos tapos na, pero ni hindi namin nakikilala ang mga taong gumagawa sa proyekto. Parati nilang pinapalitan ang mga nagtratrabaho. Hinding-hindi namin nakikita sa pangalawang beses ang mga tao sa proyekto. Hindi namin iniisip na proyekto namin ito. Narinig namin na nagtayo sila ng isang working group. Hindi namin alam kung sinu-sino ang kasama sa grupo. Siguro ay mga politikal na lider. Ang mga nagtratrabaho sa proyekto ay walang opisina dito at ni wala silang permanenteng lugar na tinitirahan. Kadalasan ay umuuwi sila sa Kathmandu o Trishuli sa kanilang sasakyan pagkatapos bisitahin ang mga lugar. Isa sa mga kontraktor sa katabing nayon ang namamahala sa trabaho. Minsan ay nakipag-usap kami sa mga tauhan, pero parang hindi sila masaya na kausapin kami.

Matagal nang kumukuha ng tubig ang mga taganayon mula sa isang karatig na bukal; at kaya nilang ipagpatuloy ito sa mga darating pang panahon. Hindi tinanong ang mga taganayon kung ano ang kanilang mga hangarin; kung ano ang kanilang tunay na iniisip. Ang pagplaplano ay isinagawa ng mga tagalabas pati na ang pag-iimplemento sa suporta ng ilang tao na walang problema sa pagkuha ng tubig. Sa kasong ito, napag-alaman namin na ang proyekto ay hindi naging paraan para magkaroon ng pagbabahagi ng kaligayahan. Ang pagitan ng mga taganayon at tauhan ng proyekto ay nag-umpisang lumaki sa simula pa lamang ng pagpasok ng proyekto sa nayon. Ang mga tauhan ng proyekto ay sa proyekto lang nakatutok. Sa tingin nila, mabait sila sa mga taganayon dahil dinala nila ang proyekto sa nayon. Hindi sila handang maglaan ng oras para kausapin ang mga taganayon; kung hindi nila kakausapin ang mga tao, paano sila magbabahagi ng kaligayahan?

Sa ating kasaysayan ay maraming istorya tungkol sa mga gawaing samasamang isinagawa ng mga mamamayan. Makikita natin na ang mga mamamayan mismo ay nagtayo ng maraming templo, daan, balon, paaralan at marami pang iba. Ginawa nila ang lahat ng ito na parang selebrasyon ng mga seremonya. Kung itutuloy mo ang pagsusuri, malalaman mo na ang pangunahing motibo sa mga aksiyong ito ay upang magbahagi ng kaligayahan. Datihan na silang umaawit, samasamang nagtutulungan, nagbabahagi ng pagkain sa mga kasayahan at nagtatawanan at nagsasaya pagkatapos ng mga gawain. Kung baga ay nagbabahagi sila ng kaligayahan, minsan sa pagbibigay sa iba, minsan sa pagtanggap mula sa iba, at minsan sa pagbibigayan sa isa't-isa.

Minsan, isang malaking organisasyon ang nag-alok ng mataas na puwesto para sa isa kong kasamahan. Pinag-isipan niya ito ng husto, nakipag-usap sa iba at sa huli, tinanggihan niya ang alok. Sabi niya:

Hindi ako sigurado kung magiging maligaya ang aking kapaligiran sa bagong trabaho. Maligaya ako sa trabaho ko ngayon, sa aking mga kasamahan na kabahagi ko sa kaligayahan. Masaya ako sa trabaho ko dito. Oo, siyempre, doble ang sueldo ko at mas malaki ang pasilidad. Pero, takot akong mawala ang aking kaligayahan.

Pagbabahagi ng Kaligayahan sa Pamamagitan ng PRA

Sa kasalukuyan, hindi pa kami nakakatagpo ng training ng PRA na nakakabagot. Katatapos ko lang basahin ang ulat ng 60 training ng PRA. Tiningnan ko ang parte ng pagsasaysay na ginawa ng mga kalahok, na karaniwan ay ginagawa sa pagtatapos ng training. Wala ni isa man na nagsabi na nakakayamot o nakakabagot ang PRA training. Ang mababasa mo ay: "Sampung araw na parang sampung minuto lamang," " Ang proseso ng pag-aaral ay parang laro," " Hindi kami nakaramdam ng pagkabagot," "Madalas kaming tumatawa," "Madalas kaming nagbahagian," atbp. Ang natutunan mo sa PRA ay matututunan mo sa iba pang paraan. Subali't, isa sa pinakamahalagang katangian ng PRA, sa aking karanasan, ay ang pagbuo o pagbibigay nito ng isang kapaligiran o pagkakataon sa pagbabahagi ng kaligayahan. Sa isang PRA training, walang nadaramang pagkakaiba sa isa't-isa ang mga kalahok, maski pa ano ang kanilang estadong pinansiyal, sosyal na kalagayan, kasarian, edad, atbp. Lahat sila ay tumatawa, natututo at nagbabahagi. Ang pagbabahagi ng kaligayahan ay nagbibigay daan sa pagkakaroon ng sentimental na relasyon sa pagitan ng mga kasali sa PRA na ginawa sa training o sa komunidad.

Alam mo, habang gumagawa ng mapa ng lipunan, ang mga taganayon ay gumagamit ng mga bato at patpat at gumagawa ng mga bahay. Sa unang 15 minuto, naaalala nila na gumagawa sila ng mapa ng nayon o artipisyal na mapa. Pagkatapos ay nalilimutan nila na naglalaro sila gamit ang mga bato at iba pang lokal na materyal. Tumutungo sila sa totoong nangyayari. Sila ay sumisigaw, tumatawa, bukas na nag-uusap, at kung minsan ay nagagalit din. Kaya, sa aking pakiramdam, pagkatapos ng 15 minuto, pumapasok sila sa isang masiglang diskusyon at pagsusuri, at ang sandali ng pagbabahagi ng kaligayahan ay nagsisimula. Kapag natapos ang mga artipisyal na sandali at nag-umpisa ang pagbabahagi ng kaligayahan, ang mga mamamayan na dating nakatayo lamang sa isang tabi ay nagsisimulang makihalubilo. Kahit na ang mga hindi marunong bumasa at sumulat at ang mga taong takot magsalita sa publiko ay sumasali. Pinapadali ng pagbabahagi ng kaligayahan ang proseso ng PRA.
Minsan ay sinabi ito ng isang PRA facilitator.

Pero ang PRA na walang pagbabahagi ng kaligayahan ay nakakabagot at napakateknikal. Kung minsan, maaari din itong maging mapanganib. Minsan ay nabanggit ng isang pinuno ng VDC ng distrito ng Dhading, isang kalapit distrito ng Kathmandu na:

Isang team ng mga gumagawa ng PRA ang dumating kasama ang apat o limang porter na daladala ang kanilang mga pagkain at gamit. Dumating sila sa nayon at ang iba sa kanila ay naghanap ng manok, habang ang iba ay pumutol ng mga sanga para sa kanilang siga. Isang grupo ng mga kabataan ang nagpunta sa tubigan at nag-umpisang manukso sa mga kabataang babae. Noong gabi, nagkaroon sila ng isang malaking selebrasyon ng kanilang kultura. Nagpatugtog sila ng mga musikang Ingles at nag-umpisang mag-disco. Nagsisigawan sila at natigil lamang ang sayawan ng mag-away ang dalawang sumasayaw na lasing. Kinaumagahan, pito o walong tao lamang, kasama na ang tatlong tao sa bahay na kanilang tinutuluyan, ang dumalo sa kanilang ginawang 'PRA'.

Ang ganitong PRA na walang partisipasyon ng mga mamamayan ay hindi nagbabahagi ng kaligayahan, bagkus ito ay nagnanakaw ng kaligayahan mula sa tao. Isa pa, ang ganitong PRA, na isinagawa ng mga may makasariling interes, ay sumisira sa mga pinahahalagahan ng PRA.

Anuman ang gawin natin sa pamamagitan ng PRA ay maaari ding gawin sa ibang paraan. Ang paggamit ng ibang teknik ay makapagpapalaki ng partisipasyon ng mga mamamayan. Maaari nating mahimok ang mga hindi marunong bumasa at sumulat at mga hindi naririnig na sektor ng lipunan na sumali sa proseso ng pagsulong sa pamamagitan ng paggamit ng iba pang teknik. Ngunit ang kahalagahan ng PRA ay ang potensyal nitong magbuo o magbigay ng isang kapaligirang may pagbabahagi ng kaligayahan.

Minsan ay isinagawa ang pagraranko ng mabuting kalagayan ng mga mamamayan sa isang nayon sa distrito ng Sindhupalchowk na nasa silangang kanlurang bahagi ng Kathmandu. Isinagawa ito ng isang grupo ng mga taganayon. Inilagay nila ang isang matanda sa 'mababang (mahirap) ranko'. Nasa pulong ang matanda at itinanggi niya ang mababang ranko. Nagkaroon ng mahabang diskusyon. Gusto ng iba na patunayan na siya ay mahirap at sila'y nagbigay ng mga halimbawa. Ang katotohanan ay gusto nilang tulungan ang matanda dahil ang proyekto ay may mga programa para tulungan ang mahihirap. Walang ari-arian ang matanda. Mahirap para sa kanya ang maghanap ng makakain, maski dalawang beses lang sa isang araw. Ang sabi niya, " Wala akong sapat na pagkain, pero maligaya ako. Alam ninyong ako ang pinakamaligayang tao dito sa nayon. Nakita na ba ninyo akong naging malungkot o walang-sigla? Paano ninyo akong tatatawaging mahirap?" Sa totoo lang, siya ang laging nauuna o nangunguna sa anumang gawaing pangkawanggawa. Sa huli, inilagay siya sa 'gitnang ranko'.

Pagkatapos ng pagraranko, kinausap namin ng matagal ang matanda. Nalaman namin na ang pinagmumulan ng kanyang kaligayahan ay nasasaloob niya. Ang lahat ng mga taganayon ay nadarama ang kanyang pagkawala kapag umaalis siya ng ilang araw. Napagtanto ng PRA team na kahit paano, ang mga pangunahing pangangailangan ay karapatan ng lahat ng tao, at ang kagutuman ay maaaring maging balakid sa pagdama ng kaligayahan. Subali't ang kabutihan ng kalagayang pinansiyal ay hindi maikukumpara sa kabutihan ng kalagayang emosyonal espirituwal.

Noong nakaraang buwan ay nagkaroon kami ng diskusyon tungkol sa pagsulong at espirituwalidad. May isang nagtanong: " Paano na ang pagbibigay kapangyarihan sa mga nakahiwalay o napag-iiwanang (marginalized) sektor ng lipunan?" Pagbabahagi ng kaligayahan kanino? Ang diskusyon na ito ay nagkaroon ng mga sumusunod na konklusyon:

" Siyempre, gusto namin ng hustisya, ayaw namin ng pagkakaiba ng trato sa mga tao, ayaw namin ng paggamit o eksploytasyon at gusto namin ang 'pagbibigay kapangyarihan sa mga walang kapangyarihan'. Dahil dito, gusto namin na ang mga taong hiwalay sa lipunan o ang mga taong pinagkaitan ay magkaroon ng partisipasyon sa proseso ng pagsulong ng komunidad. Gusto naming makinig sa kanila. Gusto naming marinig ang kanilang mga ideya. Gusto naming maging kaibigan nila sa proseso ng pagbibigay kapangyarihan sa kanila. Gusto namin ito hindi dahil sa ito ang aming trabaho, nguni't dahil sa mas maligaya kami dito. Gusto namin silang 'lumutang' at ang mga pagkakaiba sa isa't-isa ay lumiit. Dapat nating ipadama sa kanila na masaya tayong maging kaibigan nila sa proseso ng kanilang pagkakaroon ng kapangyarihan. Sa ganitong paraan natin maibabahagi ang kaligayahan sa kanila. Kapag naunawaan na nila ang ating mga hangarin, sisimulan na nila ang pagbabahagi ng kanilang kaligayahan sa atin. Oo, talagang makakatulong ng malaki ang PRA para magbahagi tayo ng kaligayahan sa mga napapag-iwanang sektor ng lipunan. Tinatanggal ng PRA ang mga pormalidad na namamagitan sa atin at sinusuporta ng PRA ang pagpapatuloy ng proseso bilang paraan ng kanilang pag-iisip."

Isa sa mga pinuno ng VDC ang nagbahagi ng kanyang karanasan sa paggamit ng PRA sa pagplano.

" Bago ang PRA, dati naming kinakalap ang mga pangangailangan ng mga miyembro. Hirap ang mesa namin noon dahil ang bawat miyembro ay hinahampas ang mesa sa kanilang paggigiit na mas mahalaga ang kanilang pangangailangan! Pero natulungan ng 'pair-wise ranking' ang aming mesa. Masaya naming ginagawa ang pagraranko ng mga pangangailangan."

Sa pamamagitan ng prosesong ito ay natutunan ko mula sa aking mga karanasan na ang PRA ay nakakatulong sa pagbabahagi ng kaligayahan sa mga mamamayan, ganoon din sila sa atin, at siyempre, ganoon din sa mga mahihina at 'marginalized'. Naniniwala ako na ang pagmumuni-muni tungkol sa positibong aspeto ( ng anumang bagay) ay makakatulong sa ating pagsulong. Ang pag-iisip lamang ng mga negatibong aspeto ay kukulong sa atin; hindi tayo makakasulong kung tutuunan lamang natin ang mga negatibong aspeto.

Kamal Phuyal
Nepal
Artikulong isinumite sa IDS workshop, " Mga Landas Tungo sa Partisipasyon" (Pathways to Participation).

––»«––

© Pagaari 1967, 1987, 2007 Phil Bartle
Web Design: Lourdes Sada
––»«––
Huling Ulat: 16.05.2011


 Pangunahing Pahina

 Pagtasa na Kasali ang mga Mamamayan