Μεταφράσεις:

Άλλες σελίδες:

Ενότητες

Χάρτης Σελίδας

Λέξεις Κλειδιά

Επικοινωνία

Βοηθητικά Έγγραφα

Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ

Μια επισκόπηση των μεθόδων και των τεχνικών για τις ΣΕΑ/ΣΕ

από τον Δρ. Φιλ Μπαρτλ

μετάφραση από την Καλομοίρα Μπιμπέζα

Βοήθημα για τους συντονιστές

Μια επισκόπηση των μεθόδων και των τεχνικών για τις ΣΕΑ/ΣΕ

Το ακρόνυμο, ΣΕ (Συμμετοχική Αγροτική Εκτίμηση/Αποτίμηση), μπορεί να είναι παραπλανητικό στην αρχή λόγω του όρου "αγροτική" παρόλο που μπορεί να εφαρμοστεί και σε αστικές γειτονιές καθώς και σε αγροτικά χωριά, και επειδή υπονοεί την "εκτίμηση" ή την "αποτίμηση" παρόλο που μπορεί να πάει πέρα απο το στάδιο της αποτίμησης στο στάδιο του σχεδιασμού της δράσης και του έργου.

Αυτό που είναι σταθερό είναι ότι η διαδικασία χαρακτηρίζεται απο τη λέξη "Συμμετοχική". Αυτή μπορεί να είναι η συμμετοχή των μελών της κοινότητας (αγροτικής ή αστικής), ή η συμμετοχή των μελών μιας οργάνωσης.

Θα δώσεις έμφαση στο να δώσεις λόγο στα μέλη τα οποία συνήθως δεν ακούγονται. Σαν διαμεσολαβητής, τους παρέχεις με δομή και την τόνωση που χρειάζονται, αλλά η ικανοποίηση πρέπει να έρθει απο την εκλογή των μελών στο συνολό τους. Τη συλλογή πληροφοριών και την ανάλυση την αναλαμβάνουν οι συμμετέχοντες, με εσένα να διευκολύνεις παρά να ελένχεις αυτές τις διαδικασίες.

Τεχνικές της Συμμετοχικής Εκτίμησης:

Υπάρχουν πολλές μέθοδοι και προσεγγίσεις για τη συμμετοχική εκτίμηση. Στα χρόνια της καριέρας σου, θα αναπτύξεις διάφορες προσεγγίσεις, θα τις τροποποιήσεις και θα τις διαλέξεις καθώς περνά ο καιρός.

Αυτά που παρέχουμε εδώ είναι μόνο η αρχή. Αλλαξέ τα, πλάσε τα ώστε να έρθουν στα μέτρα της ομάδας, σημείωσε το χρόνο και τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων και της καταστασής τους.

Χαρτογραφώντας:

Η χαρτογράφηση μιας κοινότητας είναι πιθανά η καλύτερη προσέγγιση για να ξεκινήσεις, και για την κοινότητα να ξεκινήσει. Πάρε μια ομάδα για μια βόλτα στην κοινότητα, και ασε την να ζωγραφίσει ένα χάρτη της περιοχής. Ο χάρτης θα περιλαμβάνει τις υποδομές, τα κτήρια, ενεργητικά και παθητικά. Μην σχεδιάσεις έσυ το χάρτη αντί για αυτούς.

Μια μέθοδος για μικρές ομάδες ή ξεχωριστά πρόσωπα είναι ο καθένας να κάνει ένα χάρτη, μετά, καθώς η ομάδα θα δουλεύει αργότερα, όλες οι μικρές ομάδες να ετοιμάσουν ένα μεγάλο χάρτη (π.χ. χρησιμοποιώντας δημοσιογραφικό χαρτί ή μπλοκ) συνδυάζοντας και συνθέτοντας ότι περιλαμβάνεται σε όλους τους χάρτες.

Μπορείς να πάρεις χρήσιμες πληροφορίες παραπάνω απο αυτές που έχεις απο τους επιστημονικά φτιαγμένους χάρτες απο τους χάρτες που έχουν φτιάξει οι ντόπιοι. Αυτοί οι χάρτες έχουν την προοπτική του σχεδιαστή και αποκαλύπτουν πολλά για τους τοπικούς πόρους, τη χρήση γής και τις εγκαταστάσεις, ή τα χαρακτηριστικά των νοικοκυριών.

Μεταξύ των χαρτών και των μοντέλων που περιγράφονται παρακάτων μπορείς να ενθαρρύνεις τα μέλη της κοινότητας να σχεδιάσουν το χάρτη στο έδαφος, χρησιμοποιώντας ξυλαράκια για να τραβήξουν τις γραμμές. Ζωγραφίζοντας το χάρτη στο έδαφος, όπως σχεδιάζεις ένα μεγάλο χάρτη στον τοίχο, δίνει την ευκαιρία σε εσένα και τους συμμετέχοντες να κάνετε τη διαδικασία της χαρτογράφησης μια ομαδική υπόθεση.

Μοντέλα:

Εάν τα μέλη της κοινότητας προσθέσουν ξυλαράκια και πέτρες σε ένα χάρτη που ζωγραφίστηκε στο έδαφος, τότε κάνουν ένα απλό μοντέλο: έναν τρισδιάστατο χάρτη.

Μην σχεδιάσεις το χάρτη ή μην κατασκευάσεις εσύ το μοντέλο για τους συμμετέχοντες: ενθαρρυνέ τους να συμμετέχουν. Καθώς τους παρατηρείς, σημείωσε αν κάποιες υποδομές γίνονται πριν απο άλλες, αν κάποιες είναι πιο μεγάλες απο τις άλλες. Αυτό θα σου δώσει μια ενόραση στο ποια έιναι τα θέματα που είναι πιο σημαντικά απο άλλα για τους συμμετέχοντες.

Κράτα σημειώσεις: αυτές θα συμβάλλουν στην κοινωνιολογική σου αντίληψη για την κοινότητα. Κάνε ένα αντίγραφο σε χαρτί του χάρτη ή του μοντέλου. Οι χάρτες και τα μοντέλα μπορεί αργότερα να οδηγήσουν σε περιπάτους που θα διατέμνουν όλη την κοινότητα, στους οποίους θα καταγράψεις καλύτερες πληροφορίες.

Δημιουργώντας έναν Κατάλογο της Κοινότητας

Ο κατάλογος,και ιδιαίτερα η διαδικασία που χρειάζεται για να γίνει, είναι το πιο σημαντικό και κεντρικό σημείο στην συμμετοχική εκτίμηση.

Η διαδικασία της κατασκευής ενός καταλόγου της κοινότητας ονομάζεται μερικές φορές ημιδομή συνέντευξης. Εάν ήταν πλήρως ανοικοδόμητη, τότε θα ήταν μια χαλαρή συζήτηση που δεν βγάζει πουθενά. Μια συνεδρία "Προβληματισμού", σε αντίθεση, είναι άκρως δομημένη. (Ο προβληματισμός έχει τις χρήσεις του ειδικά στη φάση του σχεδιασμού του έργου για την παροχή εξουσιας στην κοινότητα.) Η κατασκευή του καταλόγου είναι κάπου στο ενδιάμεσο. Επίσης επιτρέπεις στη συζήτηση να είναι πιο χαραλή, ειδικά στο να αφήνεις τους συμμετέχοντες να αναλύσουν τη συνεισφορά τους στην κατασκευή του καταλόγου.

Δεν δουλεύεις με ένα σετ συγκεκριμένων ερωτήσεων, αλλά καλά θα ήταν να προετοιμάσεις μια λίστα των θεμάτων που πρέπει να καλυφθούν και να δουλέψεις μέσα από αυτή έτσι ώστε να καλύψεις όλα τα θέματα. Οταν προετοιμάζεις τη λίστα, θυμήσου ότι θα πρέπει να περιλαμβάνει το ενεργητικό και παθητικό της κοινότητα. Συμπεριέλαβε τις διαθέσιμες εγκαταστάσεις, το πόσο καλά λειτουργούν, ή όχι. Συμπεριέλαβε τις πιθανότητες και τις ευκαιρίες καθώς και τις απειλές και τα εμπόδια, και τα πιθανά και τα ισχύοντα. Θυμίσου ότι αυτό είναι μια αποτίμηση.

Εχε σαν στόχο έναν κατάλογο που καταγράφει τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία της κοινότητας. Η δουλειά σου δεν είναι να δημιουργήσεις τον κατάλογο, αλλά να οδηγήσεις τα μέλη της κοινότητας να τον δημιουργήσουν σαν ομάδα.

Ομαδικές Συζητήσεις:

Μπορεί να υπάρχει μια πληθώρα εμπειριών και απόψεων ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας ή μπορεί να υπάρχει ευαισθησία στην παροχή πληροφοριών σε ξένους ή σε άλλα μέλη της κοινότητα. Σε αυτή την περίπτωση μια ομαδική συζήτηση μπορεί να φανεί χρήσιμη. Εδώ είναι καλό αν δεν δουλεύεις μόνος, αλλά σαν διαμεσολαβητής μιας ομάδας δύο ή τριών διαμεσολαβητών, ο ένας να καθοδηγεί τη συζήτηση και ο άλλος να κρατάει τα πρακτικά.

Τα επιλεγμένα θέματα συζήτησης θα πρέπει να είναι λιγότερα από όσα υπήρχαν για τη δημιουργία του κοινοτικού καταλόγου. Με την πρώτη επαφή κάνε χωριστές συνεδρίες για τις διαφορετικές ομάδες ανάλογα με το ενδιαφέρον, κατέγραψε τις συνεισφορές τους προσεκτικά, και μετά φέρτους όλους μαζί για να μοιραστούν σαν ομάδα τις ανησυχίες τους. Εδώ είναι σημαντικό να είσαι προσεκτικός. Ενώ αναγνωρίζεις τις διαφορετικές ομάδες με διαφορετικά ενδιαφέροντα μέσα στην κοινότητα, δεν πρέπει να ενισχύσεις τις διαφορές μεταξύ τους - θα διευρύνει το χάσμα.

Δες το εκπαιδευτικό κείμενο, Οργάνωση για Ενότητα.

Δεν πρέπει να προσπαθήσεις να κάνεις όλες τις ομάδες ίδιες, αλλά να αυξήσεις την ανεκτικότητα, την κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ τους. Οι ομάδες με ειδικά ενδιαφέροντα σου δίνουν τη δυνατότητα να δουλέψεις ξεχωριστά με διαφορετικές ομάδες που μπορεί να έχουν δυσκολία να συνεργαστούν: αλλά πρέπει να δουλέψεις με σκοπό να τους φέρεις κοντά.

Κοινωνική Θέση με βάση τα Προνόμια:

Όταν δουλεύεις με μια κοινότητα με διαφορετικές ομάδες ενδιαφέροντος, μπορεί να θελήσεις να κάνεις μια λίστα με την κοινωνική θέση με βάση τα προνόμια των διαφόρων ομάδων, αλλά μετά θα τους δεις όλους μαζί και μαζί με τις ομάδες.

Ο καθορισμός της κοινωνικής θέσης με βάση τα προνόμια σπάει τον πάγο στην αρχή της συνέντευξης της ομάδας, και βοηθάει τη συγκέντρωση στη συζήτηση.

Κοινωνική Θέση με βάση τον Πλούτο:

Αυτή είναι μια ιδιαιτέρως χρήσιμη μέθοδος για να (1) ανακαλύψεις πως τα μέλη της κοινότητας καθορίζουν τη φτώχεια, (2) να βρείς ποιοι είναι πραγματικά φτωχοί, και (3) και να στρωματοποιήσεις τα δείγματα του πλούτου. Αυτό γίνεται καλύτερα όταν έχεις αναπτύξει μια συμπάθεια με τα μέλη της κοινότητας.

Μια καλή μέθοδος εδώ είναι να κάνεις κάρτες με το όνομα του κάθε νοικοκυριού στην κοινότητα. Διάλεξε μερικούς απο τα μέλη της. Ζήτα τους να βάλουν τις κάρτες σε ομάδες σύμφωνα με διάφορα μέτρα πλούτου και να τεκμηριώσουν τους λόγους που χώρισαν τις ομάδες. Ο τρόπος που κατηγοριοποίησαν τα μέλη της κοινότητας, και οι λόγοι που δίνουν για αυτή την κατηγοριοποίηση, και η κατάταξη των νοικοκυριών σε κάθε κατηγορία είναι πολύ αποκαλυπτικός σε σχέση με την κοινονικο-οικονομική διαμόρφωση της κοινωνίας.

Εποχικό και Ιστορικό Διάγραμμα:

Οι εποχικές και οι ιστορικές παραλλαγές και τάσεις μπορούν εύκολα να χαθούν κατα τη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψης στο χώρο.

Μπορείς να επιχειρήσεις διάφορες τεχνικές κατασκευής διαγράμματος που μπορούν να βοηθήσουν στην έρευνα των αλλαγών: στην βροχόπτωση, στην εύρεση εργατικού προσωπικού, στις αγροτικές δραστηριότητες (στην ιχθυοκαλλιέργεια, στο κυνήγι, ζωοκαλλιέργεια), την προμήθεια ξύλου για καύσιμο, στην συχνότητα εμφάνισης ασθενειών, στη μετανάστευση για εργασία, στα αποθέματα τροφής και σε άλλα στοιχεία που αλλάζουν μέσα στα χρόνια. Τα διαγράμματα που θα φτιάξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν βάση για συζητήσεις για τις αιτίες που βρίσκονται πίσω απο τις αλλαγές και τη συννενοχή των ανθρώπων που πέρνουν μέρος.

Καταγραφή των Θεσμών:

Αλλού, σας λένε ότι οι κοινοτικοί παρακινητές χρειάζεται να είναι κοινωνικοί επιστήμονες, δηλ. ένας πρακτικός κοινωνικός επιστήμονας. Οι πληροφορίες σε σχέση με την κοινωνική οργάνωση της κοινότητας και η φύση των κοινωνικών ομάδων είναι δύσκολο να αναγνωριστούν με μια σύντομη επίσκεψη. Οι περίπλοκες σχέσεις μεταξύ των φτωχών και των πλουσίων, οι οικογενειακοί δεσμοί και οι βεντέτες, και οι πολιτικές ομάδες δεν μπορούν να ξεμπερδευτούν σε μερικές εβδομάδες. Είναι χρήσιμο εδώ να χρησιμοποιήσεις τις μεθόδους της συμμετοχικής αποτίμησης.

Ένας τρόπος για να καταλάβεις τις λιγότερο ευαίσθητες πλευρές της κοινωνικής συναναστροφής σε μια κοινότητα είναι να ρωτήσεις πληροφορίες-κλειδιά για να φτιάξεις ένα διάγραμμα Venn. Αυτή η τεχνική είναι απλά μια συλλογή κύκλων, ο καθένας απο τους οποίους αναπαριστά μια διαφορετική οργάνωση ή ομάδα που είναι ενεργή στην κοινότητα. Το μέγεθος καθε κύκλου αντανακλά τη σχετική σημασία της κάθε ομάδας-όσο μικρότερος ο κύκλος, τόσο λιγότερη η επιρροή της ομάδας. Το μέγεθος της αλληλοκάλυψης μεταξύ δύο κύκλων αναπαριστά το μέγεθος της συνεργασίας ή της κοινής λήψης αποφάσεων μεταξύ των δύο ομάδων.

Γνωρίζοντας Πότε Πρέπει να Χρησιμοποιήσεις Αυτές τις Μεθόδους:

Οι μέθοδοι ΣΕ είναι πιο κατάλληλες για τη δημιουργία αποτίμησης και αξιολόγησης όταν θέλεις οι κοινότητα να συμμετέχει στην αξιολόγηση. Δεν είναι οι πιο κατάλληλες προσεγγίσης για όλα τα στάδια της διαδικασίας παροχής εξουσιοδότησης.

Δεν είναι ο καλύτερος τρόπος, για παράδειγμα όταν κάποια μεταφορά ικανοτήτων έχει αναγνωριστεί ως ανάγκη. Η εκπαίδευση (για τη μεταφορά ικανοτήτων) μπορεί να είναι συμμετοχική, με την έννοια ότι οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν μέσω της πράξης, αλλά όχι απαραίτητα χρησιμοποιώντας τις τεχνικές της ΣΕ/ΣΕΑ.

Χρησιμοποιούμε μεταφορές, ιστορίες και παροιμίες όταν θέλουμε να περάσουμε ένα μήνυμα στα μέλη της κοινότητας. Μια τέτοια μεταφορά είναι η εξής: "Μην ζητάς απο την κότα να σου δώσει γάλα και μη ζητάς απο την αγελάδα να σου κάνει αυγά".

Αυτό που ζητάς απο τη μεθοδολογία της ΣΕ είναι να σου δώσει τη συμμετοχική αποτίμηση, και μόνο αυτό.

© Πνευματικά δικαιώματα 1967, 1987, 2007 Φιλ Μπαρτλ
Σχεδιασμός Ιστοσελίδας: Lourdes Sada

––»«––

Τελευταία ενημέρωση: 30.01.2012