|
Tweet Chuyển ngữ:
'العربية / al-ʿarabīyah |
TẠO RA NGƯỜI TỔ CHỨCHướng dẫn cho những người đào tạoBài của Tiến sĩ Phil Bartledịch bởi Thanh HiềnTài liệu hướng dẫn cho người đào tạoLàm sao để biến những con người bình thường thành người tổ chức cộng đồng?Nếu việc tổ chức cộng đồng quan trọng nhất là phải tăng cường sức mạnh của họ, chúng ta sẽ cung cấp những kỹ năng tổ chức cho những người muốn học nó ra sao? Tài liệu đào tạo trong phần này sẽ hướng dẫn những người vận động tiềm năng trong việc học những nguyên tắc và kỹ năng cần thiết. Nếu bạn đang đào tạo họ, bạn sẽ muốn học cách sử dụng tài liệu trong phần này. Chúng tôi khuyên bạn, vẫn như mọi khi, hãy nhìn vào phần Phương pháp đào tạo, sẽ cung cấp những chỉ dẫn chung. Tài liệu này sẽ tập trung cung cấp kỹ năng trong việc tổ chức. Những kỹ năng này giống sự kết hợp của kỹ năng tổ chức nghiệp đoàn, và kỹ năng đào tạo quản lý cao cấp Chúng tôi cũng khuyên bạn nên xem phần Đọc hiểu chức năng. Ở đó chúng tôi khuyến cáo những người đào tạo không nên copy một cách mù quáng những phương pháp chính thống, mà khởi đầu với những nguyên tắc cơ bản Đào tạo hành động Trong tài liệu ngắn này, chúng tôi chỉ cho người học rằng các thành viên trong cộng đồng sẽ học các lên kế hoạch bằng việc thực hiện chúng. Nó phản ánh chính nguyên tắc mà chúng tôi chủ trương trong việc đào tạo người vận động. Hãy nhắc ngưòi học rằng trong một thể chế đào tạo chính thống, họ có một chương trình giảng dạy, và học sinh được đánh giá bởi việc họ trả lời câu hỏi (hay làm bài) tốt đến đâu. Họ được đánh giá, cho là thành công, trong việc diễn đạt tốt lại những gì đã học. Trong Đào tạo hành động, ngược lại, những người ta đào tạo, và việc họ học tốt đến đâu những kỹ năng cần thiết, nên được đánh giá bởi hành động của học sau khoá đào tạo, chứ không phải bài kiểm tra, tiểu luận, những thứ chỉ cho thấy khả năng qua được kỳ thi. Đó là cách đào tạo phi chính thống. Chúng tôi chủ trương không đặt những thành viên cộng đồng vào nhà trường để qua kỳ thi, mà để họ học bằng thực hiện. Hãy để việc đào tạo là lên kế hoạch và thiết kế để đạt được một nhóm mục tiêu của cộng đồng. Hãy để họ tự tổ chức (với hướng dẫn từ người đào tạo với tư cách là người vận động cho cộng đồng của họ) để đạt được mục tiêu (được diễn đạt dưới dạng "kế hoạch"). Đánh giá việc đào tạo ở khía cạnh thành công của việc tổ chức và hoàn thành kế hoạch. Là một nhóm, hãy để những người học giả vờ như họ chính là một cộng đồng. Tổ chức họ quyêt định những thay đổi tổng thể trong cộng đồng, và thiết kế kế hoạch của cộng đồng. Sử dụng phương án của họ tập trung thảo luận, rút ra sự khác nhau giữa (1) tổ chức ra quyết định và (2) tổ chức hành động. Và hãy rút ra những nguyên tắc đa dạng mà bạn và họ đề ra trong việc tổ chức lên kế hoạch. Trong buổi họp nhóm đào tạo, việc đánh giá được dựa trên việc họ lên kế hoạch tốt đến mức nào. Về phía công việc của bạn, sự nhận định của họ dựa trên việc họ đã khuyến khích các thành viên trong cộng đồng tốt đến đâu trong việc lựa chọn và thực hiện kế hoạch. Hình thành nhóm quản lý Điều này khá thú vị, và khiến ta mở rộng tầm mắt. Nó hợp nhất với một nhóm ít nhất 20 người. Bạn có thể muốn để dành nó sau khi thiết kế lên kế hoạch, hoặc kết hợp chúng. Tổng thể buổi đào tạo có thể được tổ chức thành 1 buổi kết hợp, kéo dài cả ngày, qua cả giờ giải lao. Khái niệm cơ bản là bạn tạo dựng cả nhóm vào một trò chơi mà không ai là người ngoài cuộc. (những khách quan trọng cũng phải được tham gia trò chơi chứ không đứng một mình quan sát; việc quan sát đó sẽ làm gián đoạn tính sáng tạo và sự tuôn trào biến ảo). Nhiệm vụ cho cả nhóm là sẽ hành động như một cộng đồng, chọn ra một người quản lý thực hiện kế hoạch, và thiết kế kế hoạch đầu tiên, theo cách mà tất cả mọi người trong cộng đồng đề tham gia tích cực vào quá trình này. Thiết kế kịch bản càng giống như một phần trong quá trình đào tạo càng tốt. Việc quan trọng là cuối cùng phải có một buổi họp toàn thể để xem xét và bàn thảo những gì đã diễn ra, trong đó hãy đặt câu hỏi bài học nào có thể được rút ra và áp dụng khi huy động và tổ chức cộng đồng. Một điều hữu ích là phải chỉ ra một người là nhân vật chính và một hay hai người khác là người cố vấn. Người cố vấn sẽ quyết định khi nào đưa ra lời khuyên cho nhân vật chính, và sử dụng thời gian phụ thêm hướng dẫn nhân vật chính hành động một cách thú vị, giải trí. Bạn lập ra một kịch bản mà cả nhóm có thể tham gia. Trong đó, chỉ rõ một người lãnh đạo, có thể là một thủ lĩnh truyền thống, một thị trưởng, hay một nhóm họ, tóm lại là phù hợp với địa bàn mà người vận động hoạt động. Có thể là một nhân vật chính và hai người cố vấn, hoặc hai, ba nhân vật chính, với một hoặc hai người cố vấn, tuỳ thuộc vào kích cỡ nhóm đào tạo. Sau đó, trong cộng đồng, bạn lại phân ra nhiều dạng thành viên. Hãy ghi nhớ là bạn cần phải bao gồm cả nhóm người dễ dàng bị bỏ rơi trong cộng đồng. Có thể là phụ nữ, người tàn tật, nhóm dân tộc thiểu số, nhóm tôn giáo trong những khu vực bảo thủ. Có thể là tội phạm hay người bị kết án. Một nguyên tắc - bạn nên giải thích với nhóm khi làm, hoặc khi họ làm dưới sự hướng dẫn của bạn, là cố gắng hết sức đặt họ vào vị trí vốn dĩ không ở trong đời sống thực của họ. Đặt vị trí một người đàn ông vào vai "một người phụ nữ". Để một người năng động vài vị trí "người khuyết tật". Để một người hay xấu hổ vào vai nhà chính trị tham vọng cố gắng tiếm quyền vì lợi ích của anh ta. Hãy tạo vai một người tìm cách phá hỏng kế hoạch.(1) Hãy định ra thành viên muốn thao túng quá trình tổ chức để làm lợi cho riêng mình. Đó có thể là hiệu trưởng một trường địa phương, người cố gắng thuyết phục cộng đồng rằng điều họ muốn nhất là một ngôi trường mới. Chú
ý: Cụm
từ "ném cái chìa vặn vào công việc" là tiếng lóng từ giới cơ
khí kỹ thuật ám chỉ việc phá hoại, ngăn trở sự hoạt động trôi
chảy, hoặc khiến một công việc tốt trở nên đáng thất vọng.
Cái chìa vặn bản thân nó là một công cụ tốt để nới lỏng hay vặn chặt chốt cửa, nhưng cũng có thể trở thành vật cản lớn và gây ra tai hoạ nếu bị ném vào một cái máy đang làm việc. Hãy đảm bảo rằng vai người vận động có ít nhất hai cố vấn, hoặc tạo ra hai người vận động cùng làm việc để tổ chức cộng đồng. Đó sẽ là những người đối phó với những kẻ phá hoại. Điều này cần phải có sức mạnh và kinh nghiệm. Có thể thêm vào việc tạo ra nhân vật lãnh đạo tham nhũng, hoặc người già, những người này sẽ tìm cách làm cho mọi việc trở nên kém minh bạch, sau tấm màn đó sẽ trục lợi cá nhân từ quá trình tổ chức. Một lựa chọn nữa là thành viên lười nhác hoặc/ và dửng dưng, trừ khi người đó thể hiện rõ vị trí của mình chứ không lẩn khuất như vẫn thường xảy ra. Bàn thảo về vai thủ quĩ với cả nhóm. Chỉ ra hai người có thể đảm nhận vai trò này. Một người là giáo viên với kinh nghiệm kế toán, nhưng từ miền khác của đất nước tới và không có gắn kết gì với cộng đồng, và không có phương tiện kiểm soát để đảm bảo sự trung thực. (Người này muốn ẵm cả khoản tiền và chạy trốn). Người kia là một phụ nữ già mù chữ, có thể đếm nhưng không biêt đọc, và có tiếng tốt là trung thực, đáng tin bởi tất cả các thành viên. Bà muốn điều tốt nhất cho cộng đồng và có thể trông cậy để làm vì lợi ích cộng đồng Nhiệm vụ của nhóm này, là xác định làm thế nào để chọn ra người quản lý, và ai sẽ là người đó. Hãy nhắc nhở nhóm rằng, bầu cử, bao gồm bỏ phiếu kín, được nhìn nhận là gây chia rẽ trong xã hội, và sự tìm kiếm đồng thuận qua bàn thảo thường được chấp nhận hơn. Tìm kiếm đồng thuận có vai trò giáo dục, trong đó những người tham gia tính toán vị trí của mình, ai cũng có thể nâng cao nó. Những cuộc đối thoại nhiều chiều có kết quả giúp người học hiểu được quá trình mà họ được khuyến khích. Cuộc bàn thảo nên nhắm vào việc chọn ra một người quản lý điều hành quá trình trang bị sức mạnh mà cộng đồng lựa chọn. Có thể mở rộng buổi học này sau vài giờ nghỉ, để bao gồm việc phát triển kế hoạch hành động, và thiết kế kế hoạch đầu tiên. Đánh giá tình hình Buổi này (Đánh giá chung) có thể sử dụng để phá vỡ tính liên tục giữa buổi học xác định người điều hành và lựa chọn kế hoạch hành động. Trong công việc cộng đồng, việc đánh giá tình hình nên đi trước việc lập kế hoạch. Về kỹ năng phát triển, đào tạo và giải thích về Phương pháp PRA hoặc PAR, được phát triển ở ĐH Sussex hay Columbia, có thể tác dụng ở đây. Nếu bạn có thể tìm một chuyên gia PRA/PAR như một nhân tố từ bên ngoài đóng góp vào buổi làm việc của bạn, đây có thể là cách tiếp cận tốt nhất. Đồng thời, đây cũng là cơ hội tốt để những người được đào tạo du ngoạn. Vài tuần trước buổi đào tạo, bạn cần liên lạc với người đứng đầu địa phương và/hoặc những người hoạt động vì cộng đồng. Cộng đồng có thể là nông thôn hay thành thị. Trong khoá đào tạo, bạn dẫn cả nhóm dạo vòng khu vực lân cận. Tuy vậy, đây không chỉ đơn thuần là cuộc du ngoạn. Hãy chuẩn bị trước cho người học bằng việc đặt họ vào vị trí cư dân và thành viên của cộng đồng mà họ đến. Họ sẽ tạm thời từ bỏ vai trò trước và sau buổi học, mà chỉ nghĩ họ sống chính trong cộng đồng đó. Giải thích rằng, trong buổi du ngoạn đó, họ nên ghi chép và phác hoạ, và sau buổi di ngoạn, họ sẽ nhóm họp để vẽ ra một bản đồ cấu trúc, và đánh giá về mặt tích cực, tiêu cực mà họ quan sát được. Nhân tố tích cực bao gồm nguồn lực và tiềm năng có thể được sử dụng trong kế hoạch. Tiêu cực thường là những điều kiện tồi tàn, dịch vụ chung bỏ không. Có thể cho thêm một người hoạt động vì cộng đồng từ cộng đồng đó sau buổi học. Nếu được như vậy, người hoạt động đó thật hữu ích trong khi nhóm viết nhận định. Đừng yêu cầu anh ta/ cô ta thuyết trình gì lúc đó cả. Bài tập giao cho nhóm là chuẩn bị một báo cáo viết tay, bao gồm phác thảo đơn giản, về vùng lân cận đã thăm. Tuỳ vào số lượng học viên, bạn có thể chia học thành bốn, năm nhóm nhỏ, mỗi nhóm mô tả một khía cạnh báo cáo. Hãy nhắc họ rằng, nhóm nhỏ đó không phải là nhóm thảo luận, mà là nhóm làm việc, và học phải cho ra được báo cáo nhận định. Hãy đảm bảo rằng họ có bút và giấy, bảng và thước nếu cần. Các nhóm phải được tập hợp lại để tổng hợp nhận định chung. Chỉ sau khi điều này được làm bạn mới có thể cùng toàn thể nhóm bàn thảo về đánh giá tổng kết này. Buổi bàn thảo là không bắt buộc, phụ thuộc vào thời gian cho phép. Việc tạo ra nhận định là quan trọng nhất đối với người học. Nếu có quá nhiều câu hỏi, buổi học sẽ trở nên lặp đi lặp lại. Chuyên gia PRA/PAR có thể tới trước hoặc sau chuyến du ngoạn. Kế hoạch hành động cộng đồng và Thiết kế kế hoạch Giữa những cư dân trong cộng đồng (đặc biệt là nông thôn), và giữa những người vận động không có kinh nghiệm, thường hay bối rối giữa kế hoạch hành động và kế hoạch cộng đồng. Đó là bởi trong lịch sử phát triển của nhiều cộng đồng, quan chức hoạch định tất cả, và các thành viên cộng đồng chỉ được kêu gọi để đóng góp sức lao động miễn phí. Vì những lí do tương tự, thường có sự chống đối việc lao động công ích nhất là trong những thuộc địa cũ, bởi vì cái gọi là sự phát triển cộng đồng hoá ra lại là một dạng lao động cưỡng bức. Bạn cần đảm bảo người học có được thông điệp từ thành viên cộng đồng nếu họ muốn phòng khám, trường học, nước sạch, hoặc nếu họ muốn người cho thuê nhà cho thuê với mức giá vừa phải, chính thành viên cộng đồng phải được tổ chức để làm những việc đó, không phải người hoạt động. Bởi vì không dễ để khiến cư dân đảm nhận trách nhiệm và công việc được thực hiện, người vận động thường chỉ đơn thuần gánh vác và làm nó. Thật sai lầm! Có thể bắt đầu với việc lựa chọn người điều hành. Có vài vai bạn có thể thay đổi. Chúng ta hi vọng rằng cộng đồng sẽ chọn người phụ nữ già mù chữ, không phải là giáo viên có học kia, do vậy những người học có vai trò mới. Những cá nhân với tư lợi và tham vọng thao túng quá trình này cho lợi ích cá nhân sẽ tiếp tục hành động của họ, do vậy, hãy thêm vào vài tham vọng khác nữa. Một vai mới có thể là người chống lại việc tự trang bị sức mạnh cộng đồng với đủ mọi lí do, và khăng khăng nên đợi chính phủ (và tổ chức tài trợ) làm mọi việc cho mình. Trong thực tế, những người chống lại sự tham gia như vậy thường hưởng lợi từ cách làm trong quá khứ. Họ có thể là lãnh đạo địa phương hoặc viên chức có phiếu bầu hoặc thăng tiến bằng việc cung cấp dịch vụ thay vì khuyến khích mọi người làm việc vì chính mình. Lần này đặt hội đồng thực hiện ở phía đầu phòng, những học viên còn lại là thành viên cộng đồng không ở trong nhóm trên. Họ có thể quan sát buổi họp của nhóm điều hành, và biết rằng, trừ khi một thành viên trong hội đồng cho họ biết những gì đang diễn ra, họ sẽ không biết kế hoạch được quyết định như thế nào. Những người điều hành phải quyết định nếu và khi nào công bố cho công chúng quyết định của họ. Một thành viên trong cộng đồng sẽ bước tới trước bàn và yêu cầu được người điều hành lắng nghe, và tranh luận cho quyết định của họ hay người khác. Nhóm này bao gồm những người có động cơ vì cả cộng đồng hay cho riêng bản thân. Trong giai đoạn đầu tiên, người điều hành phải lập kế hoạch cộng đồng. Có thể là kế hoạch năm năm. Kế hoạch nên dựa trên bốn câu hỏi trong bản hướng dẫn. Bạn có thể dán poster lên tường, liệt kê bốn câu hỏi. Kế hoạch có thể bao gồm những kế hoạch con nhỏ hơn, hay cả những kế hoạch phi vật chất như chương trình xoá mù chữ. Bạn có thể muốn thêm một vai nữa (cùng cố vấn) là người lập kế hoạch địa phương. Họ sẽ khăng khăng cộng đồng phải tuân theo kế hoạch của vùng lớn hơn, trong khi những người điều hành tranh luận rằng cộng đồng lớn hơn đó phải nhạy cảm với những mong muốn của các cộng đồng khác, như vậy mới là dân chủ. Sự năng động của những cuộc đối thoại như vậy là nền tảng của trò chơi và bạn có thể muốn ngắt ở đây để bàn thảo về sự tham gia của toàn thể. Sau khi hoàn thành buổi học về lập kế hoạch hành động, hãy nghỉ ngơi. Hoạt động đào tạo này không cần thiết phải có tra hỏi. Đây là thời điểm để chiếu một bộ phim, nghỉ trưa hoặc cho tới hôm sau. Khoá hoạc thiết kế kế hoạch tương tự như lập kế hoạch. Bạn sẽ muốn luân chuyển nhiều vị trí để mọi người có nhiều trải nghiệm hơn, và tăng cường nhận thức giữa các học viên về các vai trò đa dạng trong cuộc sống thực. Nếu bạn muốn sử dụng nhiều bản hướng dẫn hơn, có cả tổng hợp các phần về thiết kế kế hoạch. Xem: Thiết kế kế hoạch. Tổ chức thực hiện Tài liệu cuối cùng này nhằm chỉ ra việc tổ chức phải có một mục đích được hoạch định rõ ràng, và mục đích đó chi phối cấu trúc hay phương thức nó được tổ chức. Ở website này, đôi chỗ nhấn mạnh mức độ tổ chức nhóm là nhân tố đóng góp vào sức mạnh. Đó là một trong mười sáu nhân tố của năng lực. Xem Đánh giá trang bị sức mạnh. Nếu người học trẻ và sức khoẻ tốt, có thể chơi trò thể thao để minh hoạ điều này. Bàn bạc chi tiết với học viên. Tổ chức một ván bóng đá hoặc bóng ném. Chọn 2 đội số lượng như nhau, ngang ngửa về kỹ năng và sức mạnh. Một nhóm được sắp xếp vào nhiều vị trí, bao gồm huấn luyện viên, thủ môn, tiền vệ phải, trái, cánh. Nhóm kia thì được thông báo là họ sẽ không được sắp xếp, mọi thành viên phải chơi tất cả các vị trí, và chả có huấn luyện viên nào hướng dẫn họ cả. Chỉ chơi trận đấu thôi. Trận đấu thật không cân sức cân tài. Sau đó tạm dừng trận đấu và bàn bạc cách tổ chức với mỗi đội. Nhiều thành viên trong cộng đồng sẽ cho rằng họ chỉ có việc tổ chức và điều hành. Họ thường bỏ qua ý niệm rằng họ cần phải tổ chức một cái gì đó để đảm bảo kế hoạc được thực hiện và hoàn tất. Tổ chức thực hiện có thể ở dưới hội đồng điều hành. Nó có thể bao gồm vài thành viên trùng lắp. Mục đích của những người điều hành là ra quyết định, như cộng đồng đang đi theo đường hướng nào, và nó sẽ tới nơi nó muốn ra sao. Mục đích của hội đồng thực hiện là đảm bảo kế hoạch được hoàn thành. Hai tổ chức hai mục đích khác nhau, do vậy vai trò khác nhau. Điều này có nghĩa các thành viên cần ý thức những hoạt động khác nhau sẽ cấu thành sự hoàn thành khác nhau. Khi tạo vị trí vai trò của hội đồng thực hiện, họ không tạo lập một tổ chức ra quyết định, mà là hoàn thành kế hoạch. Đó là tổ chức hành động. Có rất nhiều chi tiết cần hoàn thành trước khi kế hoạch được hoàn tất, cần nhận dạng chúng và xác định mỗi người làm phần nào. Thiết kế kế hoạch, do đó nên bao gồm sự mô tả các vai trò và kết quả là trách nhiệm của những vai trò đó. Hội đồng thực hiện nên nhóm họp thường xuyên hơn hội đồng điều hành, và mỗi thành viên với trách nhiệm được nêu nên báo cáo trách nhiệm của mình đã thực hiện được đến đâu. Bạn có thể muốn tiếp tục buổi học đóng vai để lập kế hoạch hành động cho cộng đồng, và thiêt kế kế hoạch, với một mức độ xa hơn, lập ra một hội đồng tổ chức để hành động, hoàn thành kế hoạch, tương phản với hội đồng điều hành, thiết kế cho việc ra quyết định. Có rất nhiều cách để hợp nhất buổi học, điều đó tuỳ thuộc vào bạn (có thể là sự tham khảo của bạn với học viên) để quyết định nên làm thế nào. Kết luận Với năm phần này, và phần tổ chức nói riêng, bạn có thể đào tạo những người bình thường thành những người tổ chức. Đây cũng là quá trình tự lựa chọn, cho phép cá nhân không hào hứng hay miễn cưỡng tham gia vào những gì được yêu cầu, có thể lặng lẽ rút lui. ––»«––© Bản quyền 1967, 1987, 2007 Phil Bartle
──»«── |
Trang chủ |
Tổ chức |