Traducións:

Outras páxinas:

Palabras clave

Módulos

Socioloxía
Páxina principal
Apuntes á lectura
Debates

Mapa do sitio

Contacto

Documentos útiles

Enlaces de interese

Palabras clave que comezan coa letra A

polo Doutor Phil Bartle

traducido por Nahir Seijo, Iria Castiñeiras Pérez

DE ABAIXO PARA ARRIBA

A expresión "de abaixo para arriba" refírese a toma de decisión que provén de membros da comunidade sen categoría ou posición oficial. Se o proceso é máis democrático, comezando desde a xente corrente e traballadora e subindo ata alcanzar as axencias centralizadas e aos oficiais, considérase un proceso "de abaixo para arriba".

Normalmente contrasta con "de arriba para abaixo".  É posible que o efecto da mobilización e do reforzamento en comunidades con poucos ingresos aumente os procesos de toma de decisións que seguen a liña "de abaixo para arriba".

ACCIÓN

Prodúcese acción cando o seu grupo de destino fai algo, no canto de limitarse a aprendelo.

A formación máis eficaz é a activa, na que os participantes aprenden facendo.

O seu labor como activista consiste tanto en estimular como en guia-la acción comunitaria.

Non mobiliza unha comunidade por reunilos para unha xuntanza ou por formar un comité qua aínda non fixo nada.

Teraos mobilizado só cando estean comprometidos coa acción, é dicir, que se movan.

ACÉFALO

Sen cabeza (ceph = cabeza). En pequenos grupos de colleiteiros e cazadores, a estrutura política era mínima, practicamente igualitaria. Os antropólogos chaman aos grupos que non teñen un xefe ou un rei identificable acéfalos.

Na sociedade moderna, poden encontrarse nos grupos de amigos temporais e que cambian con frecuencia. Só en comunidades moi pequenas e pouco establecidas poden atoparse sistemas políticos acéfalos.

ACTIVISTA

Un activista é alguén que mobiliza, é dicir, que fai que as cousas se movan. Animador social. Oficial ou axudante para o desenvolvemento comunitario.

Traballador comunitario. Promotor da participación comunitaria. Ver ser activista.

ACTORES

Os actores son as persoas ou grupos de persoas que teñen tarefas, actividades ou responsabilidades identificables na implantación dun proxecto. Véxase tamén: rol.

ACULTURACIÓN

A palabra "aculturación" significa o proceso de aprender unha nova cultura, oposto a culturización (aprender a cultura na que nacemos. Algúns sociólogos inverten os dous significados).

A miúdo, isto significa mudarse a unha nova sociedade onde a cultura é diferente, pero tamén forma parte do proceso de adaptación que precisamos para facer fronte aos cambios (desenvolvemento) da nosa propia comunidade.

O seu traballo como activista conduce a cambios sociais (desenvolvemento) na comunidade. Os membros da comunidade deberán "aculturizarse" (acostumarse) á recentemente transformada comunidade.

Vexa os debates en resocialización.

AFECTAR

A palabra "afectar", como verbo, é a modificación que algo causa sobre outra cousa. "Cando comes demasiado aféctate a acidez".

A palabra "afecto", como nome, relaciónase con "afecto" e significa que hai algún sentimento emocional ou sentimental. "Penso nel con grande afecto" quere dicir que me agrada moito.

O modo en que emprenda o seu traballo como activista afectará á resposta da comunidade.

Non se deben confundir as palabras "afecto" e "efecto", relacionada coa casualidade.

AGRARIA

Esta é unha sociedade onde principal método de produción é o cultivo. A palabra "agraria" describe a sociedade, non o cultivo.

AGRICULTURA

O modo de produción denominado agricultura fai referencia a domesticación das plantas e os animais polo ser humano.

A domesticación das plantas require aforrar parte da colleita para a seguinte estación, en lugar de consumires todos os seus froitos e sementes (isto conduce a ideas económicas e relixiosas relacionadas co sacrificio e o investimento). Mentres os colleiteiros consumen ou almacenan o que cultivan, os agricultores deben afastar parte para poder usala como semente na seguinte estación.

A domesticación dos animais require controlalos para poder utilizalos cando sexa necesario, para que non resulten perigosos para os humanos e, tamén, para poder controlar a súa reprodución e ás súas crías (o que tamén conduce a conceptos de sacrificio e investimento).

O cultivo de plantas chámase horticultura ou labranza; o de animais, gandería. A verdadeira agricultura imprica unha combinación de ambos, aínda que, historicamente, os dous modelos foron en ocasións incompatibles: os grupos que se especializaban nun deles enfrontábanse cos grupos especializados no outro cultivo (como na historia de Caín e Abel).

A agricultura segue a reemprazar á colleita e á caza, que non precisan da intervención humana para continuar a subministrar o produto.

O modo de produción alimentario é moi importante para dar forma a organización social da comunidade e, polo tanto, tamén os métodos necesarios para reforzar á comunidade.

ALIVIO DA POBREZA

A palabra «aliviar» significa quita-la dor e o malestar dun xeito temporal. Dar diñeiro aos pobres non remata coa pobreza.

Como activistas adicados a combati-las causas da pobreza no canto dos seus síntomas, evitamos este plantexamento (o mero alivio fruto da transferencia de diñeiro).

ALTRUÍSMO

O altruísmo é un dos dezaseis elementos de forza, poder ou capacidade de calquera comunidade ou organización. Véxase: Elementos de fortalecemento da comunidade.

O altruísmo defínese como o grao ao que unha unidade dun organismo (ou grupo) está disposto a chegar e a facer sacrificios polo ben do conxunto do organismo (ou grupo). En socioloxía trátase da proporción e grao de individuos que están dispostos a sacrificar os propios beneficios en favor dos de toda a comunidade (reflectidos en graos de xenerosidade, humildade individual, orgullo comunal, apoio mutuo, lealdade, preocupación, camaradería, irmandade).

Na sociedade humana, pode que o último acto de altruísmo sexa morrer polo país. Na mobilización, significa o empeño a doar recursos (incluíndo tempo, traballo e enerxía dun mesmo) á comunidade sen esperar nada a cambio. Se a comunidade se desenvolve de forma máis altruísta, tamén o fará a súa capacidade (se os individuos, as familias ou as faccións  están dispostas a ser avariciosas e egoístas á conta da comunidade, esta debilitarase). Á hora de estimular á comunidade para organizarse e actuar, o activista ten que saber o papel que o altruísmo ten no reforzamento da comunidade ou organización.

ANIMACIÓN

Ás veces tamén chamada animación social. Do latín «anima» (vida, alma, lume, movemento automático). Para estimular ou mobilizar a unha comunidade para que se mova por sí mesma, que viva, que se desenvolva.

Outras veces úsase como substituto de mobilización. Animación significa unir e mobiliza-la comunidade para que consiga (como unidade) o que pretende.

A metodoloxía da potenciación comunitaria leva a animación social un paso máis alá, usando métodos de formación para directivos co propósito de aumenta-la capacidade da comunidade (ou das organizacións con sede nela) para decidir, planificar e dirixir o seu propio desenvolvemento. Forma a membros e líderes da comunidade nas técnicas de xestión necesarias para garantir que a comunidade teña o control sobre o seu propio desenvolvemento.

Tamén alenta e forma a funcionarios do goberno, autoridades locais e líderes comunitarios para que abandonen o rol protector de facilitar instalacións e servicios. Aprenden a axudar ás comunidades a identificar recursos e levar a cabo accións para conseguir e manter servicios e instalacións para o poboado.

ANIMACIÓN SOCIAL

Animación social significa poñer vida («ánima») nunha institución social, como poida ser unha comunidade.

A miúdo chamada «animación» (non confundir con facer debuxos animados para o cine). Ver animación.

ANIMADOR

Activista. Ver: animación.

ANÁLISE DA SITUACIÓN

Unha «análise da situación» é un procedemento durante o cal se identifican as características globais e os problemas prioritarios dunha comunidade. Ver VEP.

O seu traballo como activista consiste en que tódolos membros da comunidade, ou tantos coma sexa posíbel, participen na observación e análise da situación da comunidade.

ANOXO

Posibelmente a emoción máis perigosa no noso traballo sexa o anoxo ; cómo o tratamos. Como seres humanos, temos emocións, e o anoxo é só unha delas. Non pasa nada por estar anoxado; forma parte da condición humana. Non teriamos que sentirnos culpables ou avergoñarnos cando sentimo-la emoción do anoxo. O anoxo é en sí unha emoción humana normal. Temos que acepta-lo feito de anoxarnos.

Porén, o xeito no que actuamos cando estamos anoxados pode afectar ao noso traballo, xa esteamos mobilizando comunidades, coordinando voluntarios ou dirixindo ao persoal. Cando un cliente, un voluntario, un membro do persoal ou da comunidade comete un erro (especialmente un que afecte aos nosos obxectivos, por exemplo), sentimo-la tentación de amosa-lo noso anoxo, cando ese é precisamente o momento no que deberiamos manternos calmos e serenos.

Cando vemos que alguén comete un erro que afecta aos resultados que desexamos, temos que recoñecer que isto nos anoxa e que é responsabilidade nosa manexar ese anoxo. A acción máis rápida e eficaz a levar a cabo é ir dar un paseo. Se non hai tempo para iso, daquela deberiamos polo menos ir a outra habitación sen mostra-lo noso anoxo, e deixar que desapareza ahí, fora da vista dos que o causaron.

Logo, cando teñamo-lo anoxo baixo control, poderemos facer fronte mellor á cousa ou suceso que o provocou. Se foi un erro dun cliente, dun voluntario, dun membro do persoal ou da comunidade, podemos actuar como se describe na palabra clave erro. Esta acción só será efectiva se a emprende estando tranquilo e con dominio de sí mesmo.

APATÍA

A apatía é un dos cinco principais factores da pobreza e a dependencia

Ás veces está relacionada cunha filosofía fatalista. Porén, "A Deus rogando e co mazo dando," é un dito que demostra que estamos nas mans de Deus, pero tamén temos a responsabilidade de axudarnos a nós mesmos.

Fomos creados con moitas habilidades: a de escoller, a de cooperar, a de organizarnos para mellora-la nosa calidade de vida; non deberiamos deixar que as nosas ideas sobre Deus ou Alá nos sirvan como escusa para non facer nada.

ANTROPOMORFO

Considerar a unha cousa non humana como si tivera características humanas.

Trátase dun problema en bioloxía, por exemplo, onde as persoas falan das "familias" (un organismo social propio dos humanos) dos patos ou os osos, aínda que non as teñen.

En socioloxía e en mobilización, aplicamos o termo ao pensamento erróneo de que un organismo social, como unha comunidade, ten características humanas.

A comunidade non é un ser humano.

ATENCIÓN SANITARIA PRIMARIA (ASP)

O concepto de atención sanitaria primaria, promovido e apoiado pola Organización Mundial da Saúde, é un paquete de normas e prácticas de especial interés para os pobres e os habitantes de países con baixos ingresos.

Os principios que contén ese paquete fan fincapé no emprego de diñeiro para o coidado sanitario de baixo coste para enfermidades comúns, que afectan á maioría da poboación, no canto de emprega-los escasos recursos en prácticas curativas de alto coste e sofisticadas (por exemplo, alta tecnoloxía) que só benefician aos ricos.

Tamén recoñece que previr é moito máis barato que curar, que da como resultado unha redución da mortalidade (índice de mortalidade) e da morbosidade (índice de enfermidade) que presionan a economía, e é máis humano.

Inclúe a idea de que se pode dar formación de baixo nivel en técnicas médicas a moitas persoas, que poden chegar aos recantos máis remotos do país, e que poden remiti-los casos difíciles a profesionais máis preparados nas áreas urbanas.

A idea de ASP é importante para os activistas dos países pobres, xa que ten que entendela todo o mundo, e é un xeito máis eficiente de asigna-los limitados recursos.

Os principios que hai detrás da ASP tamén son aplicabeis a outras actividades baseadas na comunidade, como o traballo social baseado na comunidade. Ve-lo acrónimo PHC=ASP.

AVALIACIÓN OU VALORACIÓN PARTICIPATIVA

Antes de planificar un proxecto, débese avalia-la situación. Ver VEP ou ARP

Para que un proxecto se considere «baseado na comunidade», a totalidade de mesma debe participar observando e analizando, tentando atopa-los problemas, posibilidades, recursos e limitacións.

Unha comunidade e os seus membros non participan na súa propia avaliación dun xeito automático. Un decreto, unha lei, unha frase no deseño do proxecto, ou unha declaración de intencións non van asegurar que participe a totalidade da comunidade.

Os membros da comunidade precisan de ánimos, coñecementos, estímulo e guía para participar na avaliación ou valoración. Entre as múltiples tarefas do traballador comunitario, activista, ou facilitador, proporcionárllelos está entre as máis importantes.

A provisión dese estímulo e formación denomínase cos distintos acrónimos, ARP ou VEP.

AUTORIDADE

A autoridade é un poder que a xente toma como lexítimo.

O traballo do activista é identificar á autoridade na comunidade, comprobar se está a cambiar e tentar predicir como será no futuro.

Á hora de organizar e mobilizar unha comunidade, o activista non debe pasar por alto, esquecer ou ignorar á comunidade.

AUTOXESTIÓN

O termo "autoxestión" tomouse prestado dos activistas da América Central e América do Sur ("autoxestión).  Significa que unha comunidade xestiónase a si mesma. Véxase: Auto.

Véxase Autoxestión. Significa que a comunidade tomou o poder sobre a xestión e outra toma de decisións que afecta ao seu desenvolvemento.

© Direitos de autor 1967, 1987, 2007 Phil Bartle
Web Design: Lourdes Sada

──»«──

Última actualização: 2015.09.30